DE YMHFA-TRAINING: ‘ALS EEN EHBO-CURSUS, MAAR DAN VOOR PSYCHISCHE KLACHTEN!’

In gesprek met Judith van Witsen
In gesprek met Judith van WitsenTrainer/Coördinator Youth Mental Health First Aid (YMHFA)

Sinds 2019 wordt in onze regio de Youth Mental Health First Aid Training aangeboden, afgekort YMHFA. Deze training is in principe bedoeld voor iedereen die in z’n werk of privéleven in contact komt met jongeren. ‘Je moet het eigenlijk zien als een soort EHBO-cursus, maar dan voor psychische klachten’, legt Judith van Witsen uit. Maar liefst 1 op de 5 jongeren in Nederland krijgt te maken met psychische problemen. En ondanks dat het zo regelmatig voorkomt, weten we als omgeving vaak niet goed hoe we hiermee om moeten gaan. De YMHFA-training is er dan ook op gericht om psychische klachten in een vroeg stadium te leren herkennen, bespreekbaar te maken en te normaliseren. Meer over deze training lees je in dit interview met trainster en coördinator Judith van Witsen.

Over Youth Mental Health First Aid – YMHFA

“De YMHFA-training werd, net als Headspace/@ease, ontwikkeld in Australië, als een vervolg op de MHFA-training voor volwassenen die daar in 2000 werd ontwikkeld door een verpleegkundige die zelf te kampen kreeg met een depressie. Zij had ervaren dat haar omgeving wel signalen bemerkte, maar dat men niet goed wist hoe men daarop moest handelen. Dat was voor haar de aanleiding om een training te gaan ontwikkelen die erop gericht is deze handelingsverlegenheid, maar ook kennisverlegenheid en de vooroordelen/stigma die bestaan over psychische problemen aan te pakken. Haar man, die verbonden was aan de universiteit, heeft direct vanaf het eerste begin tot op de dag van vandaag onderzoek gedaan naar de effecten van de training. Om deze steeds verder te verbeteren en vernieuwen. Het is dus niet alleen een leuke training, maar ook echt een goede, wetenschappelijk onderbouwde aanpak, die inmiddels wereldwijd in 25 landen wordt aangeboden.”

>> Lees ook: Op bezoek bij @ease: een inlooppunt voor tieners en jongeren met psychische problemen in Maastricht

Psychische klachten in onze maatschappij…

“Als ik tegen jou zeg ‘ik heb hoofdpijn, voel me misselijk en zie lichtflitsen’, dan is de kans groot dat jij tegen me zegt ‘misschien heb je wel migraine, ik zou eens naar de huisarts gaan.’ Maar als ik tegen jou zeg ‘ik slaap al een tijdje slecht, kan me niet zo goed concentreren en heb eigenlijk überhaupt niet meer zo’n zin om naar mijn werk te gaan’, dan zeggen we niet zo snel ‘misschien heb je depressieve klachten, ik zou eens naar de huisarts gaan. Ander voorbeeld; stel je moet geopereerd worden en een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Tegenwoordig wordt er dan een app-groep aangemaakt van mensen uit je netwerk die iets voor je willen betekenen. Maar als het psychisch niet zo lekker gaat, wordt zo’n app-groep veel minder snel opgestart. Omdat we dat toch minder goed snappen met z’n allen en ook niet goed weten wat we ermee moeten. Wat we willen bereiken met (Y)MHFA is dat het laagdrempeliger wordt in onze maatschappij om ook openlijk met elkaar te praten over psychische klachten, deze bespreekbaar te maken en er voor elkaar te zijn. Juist bij beginnende klachten. Want ook deze kunnen verergeren als je er niets mee doet…”

psychische depressieve klachten

Hoe ziet de YMHFA-training eruit?

“De YMHFA-training bestaat uit vier dagdelen. De training wordt gegeven door twee cursusleiders en de groep bestaat uit maximaal 15 deelnemers. In de training komen verschillende psychische ziektebeelden bij jongeren (12-23 jaar) aan bod. De training is bedoeld voor volwassenen die jongeren om zich heen hebben in welke vorm dan ook. Denk aan ouders, grootouders, professionals uit het onderwijs of jeugdzorg, maar ook mensen die actief zijn in het verenigingsleven.

Thema’s die aan bod komen zijn:

In de bijeenkomsten is er veel ruimte voor interactie, er wordt gewerkt met verschillende didactieve vormen en op basis van casuïstiek. Zodat je deze ziektebeelden eerder leert herkennen. Ook leer je tijdens de training hoe je je zorgen over iemands psychisch welzijn op een laagdrempelige manier bespreekbaar kunt maken. Normaliseren is ook een belangrijk element in de training. Naar een jongere kunnen uitstralen dat het oké is, dat de klachten er mogen zijn en dat hij/zij zeker niet de enige is! Want zeker jongeren willen niet anders zijn en denken heel vaak dat zij de enige zijn die bepaalde gedachten/gevoelens hebben. Dan kan het heel prettig zijn met iemand te praten die je daarin gerust kan stellen en ook op een bepaalde manier hoop kan geven dat er oplossingen voor handen zijn.

Luisteren en communiceren zonder oordeel

“Je kunt natuurlijk in het voorbijgaan even aan iemand vragen hoe het gaat. Maar hoe maak je nu echt rust en ruimte, zodat de ander zich ook vrij voelt om te vertellen hoe het echt met hem of haar gaat? Hoe kun je luisteren en communiceren zonder oordeel? Dat kan in de praktijk behoorlijk lastig zijn! Vaak helpt het al als mensen zich bewust worden van waar hun (voor)oordelen liggen. Niet iedereen die dun is heeft bijvoorbeeld anorexia. En iemand die anorexia heeft, kan ook een normaal gewicht hebben, om maar eens iets te noemen. En een jongere die ooit een psychose heeft gehad, hoeft echt niet voor de rest van z’n leven afgeschreven te zijn. Want dat is toch een beeld dat vaak leeft. Net als dat mensen met een psychose agressief zijn. Iemand met een psychose is juist vooral angstig. En natuurlijk kan een niet afgestemde benadering dan agressie opwekken. Maar agressie hangt in algemene zin veel meer samen met drank of minder goed ontwikkelde sociale vaardigheden. Zo bestaan er veel misvattingen over psychische klachten. Het is goed om hierover in gesprek te gaan!

psychische klachten jongeren signaleren

Als een EHBO-cursus

“Het YMHFA-programma is geen ‘manier’ om meer cliënten naar betaalde zorg te leiden, zoals weleens wordt gedacht”, vervolgt Judith haar verhaal. “Je wordt ook geen professional door het volgen van deze training. Je kunt het vergelijken met een EHBO-cursus, waar je leert zelf een verbandje aan te leggen. Maar bij een gapende wond moet je 112 bellen. Zo ook bij deze training; je leert signalen herkennen die aanleiding kunnen zijn om de ander te adviseren om hulp te zoeken bij de huisarts. En je leert wat je zelf kan doen. Want zeker bij beginnende psychische klachten kan een luisterend oor, wat praktische hulp of ontlasting voor iemand voldoende zijn om het zelf weer op de rit te krijgen. Het uitgangspunt is dat de regie bij de ander blijft liggen. Wat heeft de ander nodig om de dag door te komen of zich wat minder somber te voelen? Wie zou kunnen ondersteunen of helpen? Het gaat veel meer om het leren stellen van de juiste vragen, dan om het aandragen van oplossingen.”

Over de effecten van YMHFA

“Uit de onderzoeken die gedaan zijn naar de effecten van de (Y)MHFA-trainingen blijkt dat het volgen van een cursus helpt om het gevoel van handelingsverlegenheid te verlagen. Dat het als makkelijker ervaren wordt om op iemand af te stappen en een gesprek te voeren over psychische klachten.
En het werkt ook de-stigmatiserend; mensen die de training gedaan hebben geven aan dat ze anders zijn gaan denken over psychische klachten. Doordat je leert over hoe vaak psychische problematiek voorkomt, wordt het ook normaler. Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat maar liefst 1 op de 10 jongeren wel eens suïcidale gedachten heeft. Wat natuurlijk niet hetzelfde is als een actieve doodswens. De meeste mensen die denken aan de dood willen ook niet dood, maar willen niet meer het leven dat ze op dat moment leven.”

Ervaringen van deelnemers

“Wat we terug horen van mensen die de training gevolgd hebben?’, herhaalt Judith de gestelde vraag. “In 2019 hebben we 8 YMHFA-trainingen gegeven aan een heel divers publiek. Mensen geven terug dat ze voor het volgen van de training een houding hadden van ‘oké, dit is een serieus probleem, dat is iets voor een professional’, terwijl het nu veel meer is ‘het mag er zijn, je bent niet de enige, waar zit je mee?, hoe kan ik jou helpen?, wat heb je nodig van mij?’. Ook van professionals van team Jeugd horen we terug dat ze na het volgen van de training op een andere manier in gesprekken met ouders staan. Dat ze beter écht kunnen luisteren naar wat iemand eigenlijk zegt. Omdat je niet meer ‘bang’ bent voor het antwoord. Als iemand zegt dat ie somber is of suïcidale gedachten heeft, schiet je niet meer zo snel in paniek omdat je nu beter weet hoe te handelen.”

Interesse?

Ben je na het lezen van dit interview nieuwsgierig geraakt en wil je zelf graag de YHMFA-training volgen? Je kunt je gratis aanmelden via deze pagina op onze website!

Goed om te weten voor jeugdprofessionals: de YMHFA-training is geaccrediteerd en levert 16.5 SKJ-registratiepunten op.