We spreken van een voorkeurshouding als je baby in z’n eerste levensmaanden altijd met z’n hoofdje dezelfde kant op ligt. Dat is gelukkig meestal niet gevaarlijk. Maar omdat je kindje daardoor een afgeplat hoofdje kan krijgen, is het wel iets om op te letten. Zeker bij jongens blijft een afgeplatte schedel vanwege hun korte kapsel beter zichtbaar op oudere leeftijd. Door direct in actie te komen zodra je merkt dat je baby een voorkeurshouding heeft, kan de afplatting van het hoofdje meestal voorkomen worden of worden verminderd. In dit artikel lees je meer over wat een voorkeurshouding is en vind je ook tips voor wat je kunt doen als je baby een voorkeurshouding heeft om afplatting van het hoofdje te voorkomen.

Wat is een voorkeurshouding?

Een voorkeurshouding is een probleem dat kan spelen bij baby’s in de eerste zes maanden, omdat de schedel dan nog erg week is. Vaak zie je dat baby’s meteen na de geboorte hun hoofdje vaak naar dezelfde kant draaien. Meestal gaat dit binnen een paar weken vanzelf over. Als je baby echter meer dan 75% van de tijd met z’n hoofdje naar één kant blijft draaien of z’n hoofdje stil in het midden houdt, dan wordt dat een voorkeurshouding genoemd. Ongeveer 80% van de baby’s ontwikkelt een voorkeurshouding. Het komt dus relatief vaak voor, vaker dan vroeger. Dit heeft te maken met het advies om baby’s op de rug te laten slapen om het risico op wiegendood te verkleinen.

Afplatting van het hoofdje van je baby

Door het advies om baby’s op hun rug te laten slapen, liggen kindjes dus veel vaker en langer op hun rug dan vroeger. Doordat de schedel van baby’s nog relatief zacht is, kan het hoofdje aan de kant waarop je kindje altijd ligt, platter worden. Dit kan vanzelf weer overgaan als je kind ouder wordt, maar dit is helaas niet altijd het geval. Meestal is een blijvende afplatting niet gevaarlijk voor de ontwikkeling van je kind. Maar in sommige gevallen kan de afplatting van het hoofdje wél problematisch zijn. Als je baby bijvoorbeeld een voorkeurshouding heeft voor links en daar een afplatting ontwikkelt, kan dat – mits de afplatting niet gecorrigeerd wordt – de algemene motorische ontwikkeling beïnvloeden. Ook kan de vervorming van de schedel uiteindelijk zichtbaar worden in het gezicht, wanneer de afplatting ernstige vormen aanneemt.

Het afleren van een voorkeurshouding van je baby

Zowel uit cosmetisch oogpunt als ook om eventuele ontwikkelingsrisico’s te voorkomen is het dus belangrijk om een voorkeurshouding te voorkomen of af te leren. Hieronder delen we een aantal tips voor bij het slapen, het verzorgen, het dragen, het voeden en het spelen van je kindje. Deze tips zijn afkomstig uit de folder ‘Mijn baby heeft een voorkeurshouding… Wat nu?’ van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.

Tips bij het slapen van je baby

•  Leg je baby altijd op de rug in bed. Leg hem met zijn hoofd gedraaid naar de niet-voorkeurskant. Dat lukt natuurlijk niet altijd. Het kan zijn dat je baby z’n hoofdje direct weer terugdraait. Wat je dan kunt doen, is even wachten tot je kleintje slaapt en dan nog eens proberen zijn hoofdje te draaien.

• Word je baby wakker wanneer je z’n hoofdje naar de andere kant draait? Dan kun je deze manier eens proberen. Leg je baby eerst op z’n zij aan de niet-voorkeurskant. Wacht heel even tot je baby’tje rustig is en draai ‘m dan heel voorzichtig en langzaam terug naar de rugligging, terwijl het hoofdje naar de zijkant blijft liggen. Door het op deze manier te doen, is het makkelijker om het hoofdje naar de niet-voorkeurskant gedraaid te laten liggen.

• Leg je baby zo neer dat het licht (van het raam of de deur) van de niet-voorkeurskant komt. Dit kan betekenen dat je het bedje moet draaien of andersom moet opmaken.

• Als je baby wakker is, kan een fel gekleurd speeltje of een muziekdoosje aan de niet-voorkeurskant zijn aandacht trekken. Zorg ervoor dat je kindje hier niet bij kan komen.

Tips bij het verzorgen van je baby

• Verzorg je baby het liefst recht voor je, waarbij je kleintje met z’n voetjes naar jou toe ligt. Of zorg ervoor dat je bij het verzorgen aan de niet-voorkeurskant staat.

• Verzorg je baby op een ruim oppervlak. Zo kun je je kindje makkelijk draaien en rollen tijdens het verzorgen.

• Pak je baby tijdens het verschonen zo min mogelijk onder de oksels op om hem te verleggen. Rol hem liever tijdens het aan- en uitkleden op zijn zij en buik en weer terug. Zo oefent je baby de nekspieren van de niet-voorkeurskant.

Tips bij het dragen van je baby

• Probeer je baby in een ronde houding te dragen. Zo verminder je de spanning in de nek van je kleintje, waardoor hij ook z’n hoofdje beter zelf kan draaien. Draag je baby liever niet met je handen onder zijn oksels.

• Wanneer je je baby op de arm draagt, moeten zijn benen en heupen licht gebogen zijn en zijn armen naar voren liggen.

• Draag je baby zo op de arm dat hij spontaan naar de niet-voorkeurskant gaat kijken.

• Je kunt je baby ook in buikligging op je arm dragen. Het hoofdje ligt dan op je onderarm en deze arm steunt onder de borst van je kindje. Je andere arm gaat tussen de benen door en steunt onder het buikje van je kleintje.

Tips bij het voeden van je baby

• Zorg dat je baby in een licht ronde houding wordt gevoed. Het hoofdje mag niet achterover liggen.

• Bij borstvoeding wordt de houding van een baby vanzelf afgewisseld door het drinken aan de rechter- en linkerborst. Ook bij voeden met de fles kun je de houding van je baby wisselen. Probeer bij flesvoeding het hoofd van je baby in het midden te houden of iets naar de niet-voorkeurskant gedraaid.

• Bij het voeden met de fles kun je je baby ook recht voor je op je benen leggen. De baby kijkt je dan aan en houdt zijn hoofd in het midden. Zet je voeten op een verhoging (bankje, stoel, salontafel), zodat je baby iets meer rechtop komt te liggen.

Tips bij het spelen van en met je baby

Spelen op de rug

• Leg je baby zo in de box dat licht en geluid van de niet-voorkeurskant komen.

• Wanneer je baby op de rug ligt, kun je met speelgoed zijn aandacht naar de niet-voorkeurskant trekken. Hang dan eerst het speelgoed (bijv. een bewegende mobile) midden boven je kindje, op borsthoogte. In het beste geval kan je kindje er net met zijn handjes bij, zoals bij een baby gym. Als je de aandacht van je kindje hebt, verplaats je het speelgoed geleidelijk naar de niet-voorkeurskant. Ook belangrijk: let erop dat er geen ander speelgoed ligt aan de voorkeurskant. Die kant moet zo saai mogelijk en het liefst ook wat donkerder zijn. 

Spelen op de buik (altijd onder toezicht!)

• Leg je baby al vanaf zijn geboorte elke dag een paar keer op z’n buikje bij het verzorgen en bij het spelen. Maar doe dit alleen onder toezicht! Zo leert je kindje zijn hoofdje op te tillen en rond te kijken. Als je baby een paar maanden oud is, kan hij op zijn buik met zijn ellenbogen onder zijn schouders liggen en wat gaan rondkijken.

• Veel baby’s vinden buikligging in het begin niet zo prettig. Sommige baby’s gaan dan ook huilen. Probeer hier niet te snel aan toe te geven door je kindje dan weer terug te draaien. Het is belangrijk dat je kindje went aan de buikligging. Je kunt je kindje hierbij helpen door een niet te dikke, opgerolde handdoek onder zijn borst te leggen. Zo kan hij wat makkelijker zijn hoofdje optillen en gaan steunen op z’n ellenbogen. Het optillen van het hoofdje wordt ook makkelijker als je met je handen licht op de billen van je baby drukt en je z’n aandacht trekt met een speeltje of door tegen je kindje te praten.

• Je kunt je baby ook op z’n buik op je eigen buik leggen. Bijvoorbeeld als je ligt of wat onderuit gezakt in een stoel zit.

• Leg de speeltjes ook in buikligging aan de niet-voorkeurskant. Ook nu moet de voorkeurskant weer zo saai mogelijk zijn.

Spelen op de zij (altijd onder toezicht!)

• Als je baby een voorkeurshouding naar rechts heeft en uit zichzelf veel beweegt, kun je hem het beste op z’n rechterzij neerleggen. Wanneer je baby dan ‘rondkijkt’, zal hij zijn hoofd vaker naar links draaien. Daarmee versterkt hij de spieren die nodig zijn om de voorkeurshouding op te heffen.

• Als je baby een voorkeurshouding naar rechts heeft en uit zichzelf niet veel beweegt, kun je hem het beste op zijn linkerzij leggen. Je baby laat dan zijn hoofdje in het midden liggen. Wanneer je baby later toch zijn hoofdje gaat optillen, leg je baby dan alsnog op zijn rechterzij.

• Als je baby een voorkeurshouding naar links heeft, moet je in bovenstaande adviezen waar ‘rechts’ staat ‘links’ lezen en andersom.

Spelen op schoot en in een stoeltje

• Laat je baby op schoot in de kuil van je benen zitten. Hierbij liggen zijn benen wat hoger en worden zijn schouders en hoofd goed ondersteund. Zijn armen komen daarbij makkelijker naar voren om te spelen.

• Als je baby met z’n voeten naar jou toe op schoot ligt, kun je ook prima met hem praten, zingen of spelletjes doen.

• Een autostoeltje is minder geschikt om je baby lang in te laten zitten en wordt het liefst alleen als vervoersmiddel gebruikt. Je baby kan er niet vrij genoeg in bewegen en het hoofd ligt langdurig in dezelfde houding, waardoor het makkelijk kan afplatten.

• Je baby mag hooguit een paar keer per dag kortdurend in een wipstoeltje liggen. Liefst niet langer dan een kwartier per keer. Zet het stoeltje dan wel in de ligstand.

Behandeling van de voorkeurshouding van je baby

Behandeling door een kinderfysiotherapeut

Als je kindje een ernstige voorkeurshouding heeft waardoor er afplatting van de schedel plaats vindt, dan wordt dat vaak al na twee tot drie maanden zichtbaar. Het is dan zinvol om op tijd hulp te zoeken. Vaak verwijst het consultatiebureau je dan door naar een kinderfysiotherapeut. Maar je kunt natuurlijk ook altijd zelf een kinderfysiotherapeut benaderen om het te laten controleren.

Wat je kunt verwachten bij de kinderfysiotherapeut is dat hij de eventuele afplatting van de schedel zal meten met behulp van een bandje om het hoofdje van je baby, waarmee een soort mal van de omtrek van de schedel gemaakt wordt. Deze meetmethode wordt plagiocephalometrie (PCM) genoemd. Zo’n PCM-meting doet absoluut geen pijn. Het zorgt ervoor dat het voor jullie als ouders inzichtelijk wordt of de vorm van de schedel verandert of niet Met een PCM-meting kan worden vastgesteld of verdere behandeling nodig is. Ook kan er bij een volgende meting gekeken worden of er een vooruitgang of achteruitgang te zien is.

Tijdens de behandeling door een kinderfysiotherapeut krijgen jullie als ouders adviezen en handige tips om de motorische ontwikkeling van je baby te stimuleren. Een kinderfysiotherapeut kijkt naar het hele lijf van je kindje en laat je baby met verschillende actieve en passieve technieken ontspannen of men daagt je kindje juist uit naar zijn niet-voorkeurszijde te komen.

Behandeling door een kinderosteopaat

Het kan zijn dat ondanks de oefeningen en kinderfysiotherapie er te weinig resultaat behaald wordt. Dan kan de kinderosteopaat een mooie aanvulling zijn. De osteopaat onderzoekt het lichaam van je baby op bewegingsverliezen en behandelt deze, zodat zijn schedelbotten en wervelkolom vrij kunnen bewegen. Zo wordt geprobeerd om de beste voorwaarden voor je baby’s hersenen en schedel te creëren zodat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. De kinderfysiotherapeut en kinderosteopaat werken vaak nauw samen om een zo optimaal mogelijk resultaat te behalen.

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.