Ken je dat gevoel dat je steeds aan het worstelen bent met dezelfde dingen? Dat je in verschillende situaties tegen min of meer dezelfde dingen aanloopt? Bijvoorbeeld in relaties met anderen, op je werk, maar ook thuis in je eigen gezin? En voelen de dagen voor jou daardoor soms meer als ‘overleven’ in plaats van ‘leven’? Dan kan het zijn dat je nog allerlei oude patronen met je meedraagt. In dit interview met Vivianne Baur lees je alles over patronen uit je verleden, hoe ze vaak nog een beperkende rol spelen in het heden en hoe je deze kunt doorbreken om een nóg betere versie van jezelf te worden in de opvoeding van je kind(eren)!

Wat zijn patronen?

“We hebben allemaal ingesleten gewoonten in de manier waarop we denken, hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. Die gewoonten doen we voor een belangrijk deel op in de opvoeding door onze ouders/ opvoeders. Van hen leer je hoe te ‘zijn’ in de wereld; wat wenselijk en niet wenselijk gedrag is. Dat gebeurt zowel expliciet; met regels en bijvoorbeeld straf en beloning bij ongewenst en gewenst gedrag. Maar het gebeurt ook impliciet. Er zijn immers ook allerlei dingen die ouders onbewust meegeven aan hun kind. Door bijvoorbeeld het voorbeeld dat ze zelf hebben gehad in hun jeugd, hoe ze in het leven staan, hoe ze omgaan met uitdagingen in het leven, met emoties, de overtuigingen die ze hebben over zichzelf en anderen.

De patronen die we op deze manier aanleren zijn op zich heel handig en noodzakelijk om te kunnen functioneren, want anders zou je elk moment van de dag het wiel opnieuw moeten uitvinden. Maar wanneer je merkt dat je vastzit in een patroon dat eigenlijk niet meer zo behulpzaam is of je zelfs in de weg zit, dan kan het nodig zijn om zo’n patroon te gaan doorbreken. Dat is alleen niet altijd zo simpel. Die patronen hebben namelijk lange tijd een belangrijke functie vervuld en zijn diepgeworteld in je eigen leven maar ook in dat van je (voor)ouders.”

Wanneer patronen in de weg gaan zitten

“Misschien herken je het wel bij jezelf; dat je steeds teveel hooi op je vork neemt of verantwoordelijkheden van anderen naar je toetrekt? Het zou zomaar kunnen dat dit patroon voortkomt uit een overtuiging als ‘ik ben niet goed genoeg’ en de daaraan gekoppelde onbewuste drang om jezelf te bewijzen in de hoop waardering van anderen te ontvangen. Of relaties met anderen verlopen keer op keer moeizaam. Geloof jij wellicht diep vanbinnen dat het beter is om sterk te zijn en emoties of kwetsbaarheid niet te tonen? Dergelijke overtuigingen en gedragspatronen hadden ooit in je leven een belangrijke functie, namelijk om je te beschermen en/of om erbij te horen in je familiesysteem. Op latere leeftijd kunnen ze echter juist in de weg gaan zitten. Dan zorgen ze ervoor dat je meer het gevoel hebt dat je aan het overleven bent, dan dat je daadwerkelijk leeft.”

Van overleven naar leven

‘Wat het verschil maakt tussen leven en overleven?’, herhaalt Vivianne de gestelde vraag. “Als je leeft in plaats van overleeft, heb je het gevoel dat je een bepaalde mate van regie hebt over je leven en je eigen ervaringen. Dan ervaar je dat je bewuste keuzes kunt maken voor hoe jij je leven wil inrichten, volgens de waarden die voor jou van belang zijn. Volgens jouw visie op wat ‘goed leven is’, wat jou voldoening en plezier, energie geeft. Je voelt je verbonden met de wereld en de mensen om je heen en ervaart dat dingen ook makkelijk stromen in je leven. Dat is vaak anders als je in de overlevingsmodus zit: dan gaan de dingen moeizamer en loop je steeds tegen dezelfde problemen aan in allerlei situaties.”

Over patronen & het ouderschap

“Men zegt weleens dat kinderen onze beste spiegels zijn. Onze kinderen weten vaak feilloos op de knopjes te drukken van de delen in onszelf waar we nog naar mogen kijken. Merk jij bijvoorbeeld dat je zelf heftige emoties ervaart wanneer je kind niet het gedrag laat zien dat jij graag zou willen? Dat je woest kunt worden wanneer je kind je uitdaagt en niet serieus neemt? Of dat je je als ouder juist heel machteloos voelt als je kind zich oncomfortabel voelt? Vaak zijn het die situaties die een soort van automatische reflex bij je losmaken, waar je weinig grip op hebt, die de moeite waard zijn om te onderzoeken. Welke overtuigingen en patronen spelen mee?”

Patronen doorbreken

Patronen herkennen is één, maar dan? Hoe kun je zo’n patroon doorbreken? Vivianne: “Dat kun je doen door uit te zoomen, jezelf waar te nemen in de (onbewuste) keuzes die je maakt. Wat komt steeds terug, in welke situaties en wat is daarin jouw automatische reactie? Vervolgens kun je je afvragen waar dat patroon in oorsprong vandaan komt en welke functie de automatische reactie van nu ooit had. Misschien ontdek je dat dat gedrag ooit een belangrijke functie had, om je overeind te houden, je veilig of geaccepteerd te voelen door belangrijke anderen in je leven. Er zijn mogelijk situaties geweest waarin je eigenlijk iets gemist hebt, waarin een bepaalde behoefte niet vervuld is”, zo legt Vivianne uit.

“Wanneer je dat helder hebt, kun je terug naar het hier en nu en je afvragen ‘wat wordt er nu precies in mij getriggerd, in deze situatie, waarin dat patroon zich weer toont en is dat nog steeds de beste optie die er voor mij is? In feite vraagt dat dus om een pauze in je automatische reactie, zodat je je kunt afvragen wat je eigenlijk nodig hebt in het hier en nu. Vervolgens kun je daar vanuit je volwassen, bewuste ‘zijn’ andere keuzes in maken dan de handelingsopties die je als kind tot je beschikking had. Als volwassene kun je zelf zorgen voor het vervullen van je behoefte, bijvoorbeeld door hulp te vragen aan mensen om je heen, duidelijk grenzen aan te geven, of jezelf letterlijk of figuurlijk een adempauze te gunnen in emotioneel lastige situaties.”

Blinde vlekken

Soms is het lastig om diepgewortelde patronen in je eentje te doorzien en te doorbreken. Je wilt het misschien wel graag anders, maar merkt dat het in de praktijk nog niet zo simpel is. Dan kan professionele begeleiding in de vorm van coaching of therapie waardevol zijn om te ontdekken welke blinde vlekken je misschien nog hebt, en in een veilige context pijnlijke ervaringen en daaraan gekoppelde overtuigingen en patronen aan te kijken en te helen. Die kunnen soms zelfs van verder terug uit het verleden van je familiesysteem stammen; patronen worden over generaties heen doorgegeven, totdat ze innerlijk op de plek worden thuisgebracht waar ze vandaan komen, bijvoorbeeld door te werken met familieopstellingen.”

Wat levert het doorbreken van patronen op?

“Wanneer je aan de slag gaat met het doorbreken van je eigen patronen, zal je gaan ervaren dat je je als moeder krachtiger en vrijer kunt voelen om je eigen keuzes te maken in hoe je het moederschap wil invullen. Dat je je thuis voelt in jezelf en zelfvertrouwen hebt, van waaruit je je kunt verbinden met je kind. En dat je je kind ook een veilige thuishaven kan bieden, ook wanneer je kind het lastig heeft of emoties ervaart en wanneer je grenzen moet meegeven aan je kind. Kort en krachtig levert het op: een gelukkige moeder en een gelukkig kind, waarbij er vrijheid én verbinding is. Verbinding met de ander begint met de verbinding die je zelf met je eigen binnenwereld kan maken.” 

Over Vol van Leven

Vivianne start in het voorjaar van 2023 met de cursus ‘Vol van Leven’. Dit is een groepsprogramma voor aanstaande moeders die tijdens hun zwangerschap aan de slag willen met het opruimen van innerlijke ballast. Zodat ze zich ‘vol van leven’ voelen en met dat gevoel van kracht en zelfvertrouwen een goede start kunnen maken voor hun kindje en soms ook een herstart voor zichzelf. Vivianne licht toe: ‘De zwangerschap is een periode van transitie. Tijdens het programma ‘Vol van Leven’ benutten we die natuurlijke fase om niet alleen lichamelijk te transformeren maar ook te kijken wat je uit het verleden wil loslaten, zodat je er in het hier en nu en in de toekomst volledig kan zijn voor jezelf en je kindje.’. Hier vind je meer informatie over het groepsprogramma ‘Vol van Leven’.

Over Vivianne Baur

Sinds 2014 begeleid ik met veel plezier en voldoening mensen om zich (opnieuw) te verbinden met zichzelf. Ik heb mijn certificering als Consciousness Coach behaald bij Creative Consciousness™ (met Accredited Coaching Training Program kwaliteitskeurmerk van de International Coach Federation). Tevens ben ik gecertificeerd systemisch opsteller en zet ik het systemische perspectief in tijdens groepsessies (familieopstellingen) en individuele sessies. Tot 2022 combineerde ik mijn coachingswerk met een academische loopbaan als onderzoeker en docent op verschillende universiteiten. In 2012 ben ik gepromoveerd op het faciliteren van transformatieve groepsprocessen in zorgorganisaties, waarbij verbinding, participatie, dialogisch leren en gelijkwaardige samenwerking centraal staan.