Spel-aan-Huis is een preventief gezinsprogramma van Trajekt, waarbij een stagiaire pedagogiek of een getrainde vrijwilliger in de thuissituatie gaat spelen met ouder en kind. In dit interview met opvoedondersteuner Marjo lees je alles over dit mooie aanbod!

Over het Spel-aan-Huis programma

 “Spel-aan-Huis is bedoeld voor ouders met jonge kinderen, in de leeftijd van 1.5-7 jaar. Eén keer per week komt een stagiaire of een van onze getrainde vrijwilligers een uurtje bij het gezin thuis. Meestal voor de duur van een half jaar tot een jaar. Dat is best intensief. Maar we merken in de praktijk dat dit nodig is; de spelbegeleider moet eerst een vertrouwensband opbouwen met de ouder(s). Als die er eenmaal is, zie je dat ouders ook makkelijker andere vragen durven te stellen bijvoorbeeld rondom de opvoeding. En dan is het fijn dat je gedurende een langere periode wekelijks contact kunt hebben.” 

Waarom Spel-aan-Huis?

“Jonge kinderen verkennen en ontdekken de wereld middels spel. Soms is het echter zo dat er in de thuissituatie van een kind minder gespeeld wordt. Dat kan verschillende oorzaken hebben; sommige ouders vinden het lastig om met hun kind(eren) te spelen. Omdat ze niet goed weten hoe dat moet. Het kan ook zijn dat er door omstandigheden weinig speelgoed of weinig speelplek is. Het doel van Spel-aan-Huis is het stimuleren van spel in de gezinssituatie. Vaak wordt van daaruit ook verbinding gemaakt met andere gezinnen, bijvoorbeeld bij de Speelinloop.”

Over cultuurverschillen

“Ook cultuurverschillen kunnen een rol spelen, als oorzaak waarom er weinig gespeeld wordt in een gezin. Vaak zie je dat ouders met een niet-Westerse komaf niet gewend zijn dat ouders met hun kinderen spelen. Of dat ouders zelf door de omstandigheden in hun geboorteland weinig hebben kunnen spelen als kind. Je ziet ook dat ‘spelen’ in deze culturen veel meer iets is wat kinderen buiten doen, met andere kinderen. Ze zijn minder bekend met de cultuur van binnen spelen, zoals wij die hier kennen. Middels Spel-aan-Huis leren deze ouders hoe kinderen op een leuke, positieve manier thuis kunnen spelen, hoe je dit als ouders samen met je kind kunt doen, wat er komt kijken bij het inrichten van een spelhoekje in huis en meer…”

Spelen & taal

“Een bijkomend voordeel van het aanbieden van Spel-aan-Huis aan niet-Westerse gezinnen, is dat je op een heel laagdrempelige manier ook aan de slag gaat met het leren van de Nederlandse taal aan ouders. Wanneer ouders de Nederlandse taal beter beheersen, zie je dat de drempel voor hen lager wordt om buiten de deur te gaan met hun kind(eren). Bijvoorbeeld naar de Moedergroep, de Crea-ochtend of de Koffielounge op school!”

Goed speelgoed

“Wanneer een van onze spelbegeleiders bij een gezin komt, kijkt hij of zij ook altijd samen met ouders naar ‘wat is goed speelgoed’? Wat sluit aan bij de leeftijd van het kind? Maar ook: je hoeft geen bergen speelgoed neer te leggen; want dan weet het kind vaak niet meer wat het moet! Soms worden ouders ook gestimuleerd om nieuw speelgoed aan te schaffen. Dat kan ook via de Speelgoedbank, de Speel-o-theek en ook bij de Bibliotheek kun je dingen vinden. Dat zijn dan vooral de speel-leer materialen. Onze spelbegeleider neemt ook altijd speelgoed mee.

Het gaat echter niet alleen om speelgoed of spelmateriaal. Er is ook aandacht voor verschillende spelvormen. Dingen die je zonder materiaal kan doen; knutselen met kosteloos materiaal, poppenspel, bewegingsspel, liedjes, samen het park in, buiten spelen… Ook dat komt aan bod!”

>> Lees ook: ‘Inspiratie om je kind thuis creatief aan de slag te laten gaan met alledaagse materialen’

Meer dan dat!

“De naam ‘Spel-aan-Huis’ roept misschien het beeld op van ‘leuk, er komt iemand aan huis om met de kinderen te spelen!’. Maar het is natuurlijk veel meer dan dat! Om het te laten slagen, moet een van de ouders altijd mee doen. In eerste instantie speelt de spelbegeleider alleen met het kind, om het spel bij het kind te stimuleren en kijken ouders toe. Gaandeweg is het de bedoeling dat de ouder(s) het spelen meer en meer gaan overnemen. En dan zie je dat ‘grenzen stellen’ ook een belangrijk thema is bij samen spelen. Maar hoe werkt dat? Hoe doe je dat op een leuke manier? Samen een gezelschapsspelletje doen is een hele mooie manier om daarmee te oefenen.”

Veelvoorkomende vragen

“Een van de thema’s waar veel ouders vragen over hebben, is ‘op een leuke manier spelen met je kind’. Soms hoor je verhalen van ouders over dat hun kind gooit met speelgoed uit frustratie. ‘Hij maakt toch alles kapot’, wordt dan gezegd, ‘ik koop niks nieuws meer!’ Wanneer kinderen gooien met speelgoed is dat vaak een signaal dat er iets niet lekker zit? Hoe buig je dat om naar iets positiefs?

Ook het beperken van de hoeveelheid speelgoed is een thema dat vaker terugkomt bij de gezinnen waar we komen voor Spel-aan-Huis. Als kinderen de ruimte krijgen om te veel speelgoed in een keer uit te halen, leidt dat ook nogal eens tot stress. Zowel bij ouder als kind! En ouders weten niet altijd welke speelgoed bij welke leeftijd past. Soms komen we thuis bij een gezin met een peuter en dan liggen er nog rammelaren of juist te ingewikkeld technisch speelgoed om mee te bouwen…

Of het signaal dat het kind niet alleen speelt. Daar hoort dan weer een stukje bewustwording bij over de normale ontwikkeling van kinderen. Tegen een 2-jarige kun je nog niet zeggen; ga maar boven op je kamertje spelen. Die wil graag bij jou in de buurt spelen. En ook dat kan soms lastig zijn als een kindje dat nog niet goed geleerd heeft. Alleen spelen begint met samen spelen. Als ouder ben je ook bij spelen het voorbeeld voor je kind.”

Aanmelden voor Spel-aan-Huis en dan…

“Spel-aan-Huis wordt enkel aangeboden in Maastricht, als onderdeel van de Opvoedondersteuning van Trajekt. In principe kunnen ouders zichzelf aanmelden voor Spel-aan-Huis. Vaak worden gezinnen ook doorverwezen door het consultatiebureau, de huisarts of de peuteropvang. Als er meerdere kinderen zijn in een gezin, wordt meestal een kind aangemeld. De andere kinderen kunnen natuurlijk wel betrokken worden.

Na de aanmelding vindt er een intake plaats door de coördinator. Daarin wordt bepaald of Spel-aan-Huis de meest passende interventie is. Er moet een vraag zijn op het gebied van ontwikkelingsstimulering of spelstimulering. Anders is reguliere opvoedondersteuning vaak beter passend.”

Aanbod op maat

“Na de intake wordt de spelbegeleider geïntroduceerd. Hij of zij maakt elke week een programma dat past bij de doelen die op basis van wensen van ouders zijn opgesteld na de intake. Is de vraag welk speelgoed het kind leuk vindt of past? Dan wordt vanuit die vraag speelgoed meegenomen. Is grenzen stellen een thema, dan zijn gezelschapsspelletjes ideaal. Is taal een thema, worden taalspelletjes ingezet. De begeleiding van Spel-aan-Huis is in die zin wel echt op maat.”

Kwaliteit & positiviteit

“De spelbegeleiders krijgen 1x per drie weken begeleiding. Dan worden de weekstaten doorgenomen met de coördinator. 1x per maand is er een intervisiebijeenkomst met alle begeleiders. Dan worden video-opnames uit de praktijk bekeken en besproken. Alle spelbegeleiders worden namelijk 1 a 2x per jaar opgenomen als ze bij een gezin aan het werk zijn. Tijdens de intervisie wordt gekeken naar wat goed gaat en hoe dat versterkt kan worden. Op die manier leren de spelbegeleiders ook om bij gezinnen te kijken naar wat goed gaat en dat te stimuleren. Want dat is waar Spel-aan-Huis over gaat: het stimuleren van een positieve manier van (samen) spelen en interactie tussen ouder en kind!”