In hun sociale ontwikkeling hebben kinderen een heel aantal vaardigheden te leren. Sociale vaardigheden zijn belangrijk, omdat ze helpen bij het aangaan van contacten en vriendschappen en het samenwerken met anderen. In ons artikel ‘Alles over de ontwikkeling van sociale vaardigheden bij kinderen’ lees je meer over het belang van sociale vaardigheden en welke vaardigheden kinderen allemaal te leren hebben. In dit artikel delen we een aantal concrete tips voor hoe je de ontwikkeling van sociale vaardigheden bij je kind kunt stimuleren.

 Tip 1: Stimuleer contact met andere kinderen

Sociale vaardigheden kan je kind natuurlijk het beste leren en oefenen in het contact met andere kinderen. Daarom is het belangrijk om je kind ook buiten school de kans te bieden om met leeftijdgenootjes te spelen. Plan regelmatig speelafspraakjes met vriendjes en vriendinnetjes van school, kindjes uit de buurt of neefjes en nichtjes. Maar ook in een omgeving waar je kind nog geen andere kinderen kent, zoals een speeltuin of het zwembad, kan je kind oefenen met sociale vaardigheden en ontdekken wat wel en niet werkt. Soms gaat het maken van nieuwe vriendjes in een andere omgeving zelfs makkelijker. 

Tip 2: Leer je kind zijn emoties te benoemen

Voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden is het heel belangrijk dat je kind al op jonge leeftijd leert de eigen emoties te herkennen en te benoemen. Dit doe je door van jongs af aan woorden te geven aan de emotionele reacties van je kind. Zeg bijvoorbeeld tegen je dreumes: “Ik zie dat je boos bent omdat je niet met de afstandsbediening mag spelen, maar de afstandsbediening is voor grote mensen.” Zo gaat je kind een koppeling maken tussen hetgeen het voelt en het woord ‘boos’ dat wij daar in onze taal aan koppelen. In het artikel Anders omgaan met de boosheid van je kind; niet straffen maar verbinden! lees je hier meer over.

Als je kind wat ouder is, kun je het stimuleren om de eigen emoties te benoemen door actief te vragen naar hoe het bepaalde gebeurtenissen heeft beleefd. “Hoe voelde je je toen je op de tafel mocht staan en iedereen voor je ging zingen?”, “Hoe voelde je je toen je niet mocht meespelen op het schoolplein?”. Oudere kinderen zullen steeds meer complexe beschrijvingen gaan gebruiken om woorden te geven aan een emotionele beleving.

Ook kun je met oudere kinderen oefenen in het op een goede manier uitspreken van de eigen mening en eigen behoeften. Dit kun je doen door je kind bewust naar zijn/haar mening te vragen wanneer er iets besproken wordt. Of – wanneer er iets wordt voorgesteld wat je kind niet fijn vindt – met je kind te kijken hoe het dat op een goede manier aan anderen kan laten weten. Daar kun je binnen het eigen gezin prima mee oefenen.

Tip 3: Leer je kind om met zijn emoties om te gaan

Het kunnen reguleren van de eigen emoties is een ander belangrijk aspect van het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Je kind moet leren om gevoelens van frustratie, boosheid of jaloezie te kunnen verdragen in het contact met andere kinderen. Je krijgt nu immers niet altijd je zin, soms moet je op je beurt wachten of je favoriete speelgoed delen. Zeker bij jonge kinderen kan dat nogal wat emoties losmaken 😉  In het artikel 7 tips om je peuter het samen spelen te leren of 5 tips om je kleuter het samen spelen te leren lees je hier meer over.

Om te voorkomen dat emotionele uitbarstingen het samen spelen in de weg staan, is het helpend als je kind zijn/haar emoties op een goede manier kan uiten. Dit is iets waar je je jonge kind bij kunt helpen. Geef bijvoorbeeld aan: “Ik zie dat je boos bent, omdat je het niet leuk vindt dat Emmy met jouw pop aan het spelen is”. Daarmee geef je erkenning aan je kind. Zet daar ook een kader naast “Dat is ook lastig, maar mama vindt het niet goed dat je dan gaat schreeuwen/schoppen/slaan”. Daarmee leer je je kind dat het die gevoelens van boosheid mag voelen, maar dat deze niet op die manier geuit kunnen worden. Ten slotte kun je je kind een ‘oplossing’ aanreiken voor hoe het met deze situatie en zijn/haar emoties om kan gaan. Bijvoorbeeld “Laten we de andere pop gaan pakken, dan kunnen jullie allebei met een pop spelen”.

>> Lees ook: Leer je kind in 6 stappen zijn boosheid te beheersen en woedeaanvallen te voorkomen

Tip 4: Geef inzicht in de gevoelens van anderen

Kinderen moeten niet alleen hun eigen emoties leren begrijpen en reguleren, het is ook belangrijk dat je kind inzicht krijgt in de gevoelens van anderen. Dit kun je spelenderwijs oefenen door samen op gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal te letten en woorden te geven aan wat je ziet. Dat kun je prima doen als je samen ergens moet wachten bijvoorbeeld. Maar ook bij een TV-fragment kun je je kind vragen hoe die persoon zich zou voelen en hoe je kind dat kan zien.

Je kunt je kind ook actief stimuleren om te letten op wat er gebeurt bij de ander tijdens het spelen; “Kijk eens even naar het gezicht van Tim. Ik zie dat Tim een beetje bang kijkt. Volgens mij vindt Tim het niet leuk dat je zo wild aan het spelen bent.” Door te benoemen wat anderen voelen, stimuleer je het empathisch vermogen van je kind. Oftewel het vermogen om zich in de ander te verplaatsen. Dat is een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van sterke sociale vaardigheden.

Tip 5: Observeer je kind

Het is waardevol om je kind te observeren in het contact met leeftijdsgenootjes. Let op wanneer het even misgaat, maar zeker ook op de momenten dat het goed gaat. Wat doet je kind dan? Ga op een rustig moment met je kind zitten en bespreek wat je hebt opgemerkt. Geef complimenten voor wat je kind goed deed. En benoem ook wat anders had gekund. Je kunt samen een situatie naspelen of een boekje lezen over hoe je prettig samen kunt spelen. Op deze manier helpt je kind om stap voor stap te ontdekken wat wel en wat niet werkt in het samenspelen met anderen.

Als je kind al wat ouder is, is het vaak juist belangrijk om goed naar je kind te luisteren, in plaats van je eigen mening en advies te geven. Vertel je kind wat je opviel in de sociale interactie met een vriendje/vriendinnetje en nodig je kind uit om te reageren. Stel open vragen die je kind stimuleren om na te denken over oorzaak en gevolg, maar ook over wat het zelf voelde en dacht in die situatie. Je kunt je kind ook vragen om zich te verplaatsen in de ander; waarom zou hij/zij gereageerd hebben zoals hij/zij deed?

Bijvoorbeeld: “Toen je vanmiddag met Eva aan het spelen was, viel me op dat jij steeds wilde bepalen wat jullie gingen doen.” Vervolgens kun je checken of je dat goed hebt gezien en vragen hoe dat zo kwam. Hoe dat voor Eva zou zijn geweest? Heb je gecheckt of Eva er oké mee was? Hoe heb je dat gedaan? Of hoe heb je dat gezien?

Tip 6: Leer je kind over oorzaak en gevolg

In het verlengde van voorgaande tip; als je hebt geobserveerd wat er gebeurt in het contact van je kind met andere kinderen, kun je je kind ook uitleg geven over oorzaak en gevolg. Jonge kinderen zijn erg gericht op zichzelf en handelen vanuit hun eigen behoeften. Zonder zich bewust te zijn van de impact daarvan op een ander. Ze kunnen zich ook nog niet zo goed verplaatsen in het perspectief van de ander.

Door je kind uit te leggen wat er gebeurde en wat het effect van het eigen gedrag is geweest op de ander (en andersom) gaat je kind dit langzaam steeds beter begrijpen. Naarmate het ouder wordt zal dit inzicht steeds meer gaan meewegen in het eigen gedrag. Je kind heeft dan bijvoorbeeld geleerd dat als het steeds alleen wil beslissen wat er gespeeld wordt, het buurmeisje eerder ‘klaar’ is met spelen en naar huis wil. Dus als je kind graag een middag gezellig wil spelen, zal het ook rekening moeten houden met de wensen van het buurmeisje.

Tip 7: Help je kind conflicten op te lossen

Conflicten horen erbij in het leven. Kinderen leren veel door spanningen en conflicten die ontstaan in sociale interacties. Vaak zegt het iets over grenzen van jezelf of de ander die overschreden worden. Daarom is het goed om als je kind in een conflict verzeild is geraakt, samen te bespreken wat er is gebeurd. Welke grenzen werden over en weer overschreden? Of aan welke wensen en behoeften werd onvoldoende tegemoetgekomen? In het artikel Jonge kinderen leren over wensen en grenzen – zo doe je dat! lees je meer over wensen en grenzen.

In het voorbeeld van hierboven kun je bespreken dat buurmeisje Eva het ook fijn zou hebben gevonden om iets te spelen wat zij leuk vindt/wat zij bedacht had. Doordat jouw kind steeds bepaalde wat er gespeeld werd, is Eva gefrustreerd geraakt en daardoor is er ruzie ontstaan. Speelt het conflict op dat moment? Vraag de kinderen dan om zelf na te denken over een oplossing. Als het conflict al voorbij is, kun je je kind achteraf vragen hoe het zo’n situatie een volgende keer anders zou kunnen aanpakken.

>> Lees ook: Maken jouw kinderen vaak ruzie? Zo ga je ermee om!

Meer weten?

Heb je vragen over hoe je de sociale vaardigheden van je kind kunt stimuleren, aanleren en bevorderen? Maak dan gebruik van ons wekelijkse chatspreekuur. Elke maandag- en dinsdagavond tussen 20.00 en 21.30 uur kun je gratis en anoniem met onze opvoedondersteuner chatten via www.cjg043.nl/chat/. Mailen kan ook via info@cjg043.nl. Je ontvangt dan binnen twee werkdagen een inhoudelijke reactie.

Bronnen:

• Psychogoed;
• Apetrotse Kinderen.

We hopen dat deze tips je geholpen hebben. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.