Wist je dat uit recent onderzoek van de NOS blijkt dat de helft van de kinderen tussen 9 en 13 jaar zichzelf telefoonverslaafd vindt? Uit onderzoek blijkt dat scholieren maar liefst 5 uur per dag met hun smartphone bezig zijn. Overmatig smartphone gebruik kan leiden tot een scala aan klachten, zowel fysiek als mentaal. Denk aan slaapproblemen, concentratieproblemen of zelfs depressie. Ook kan het een negatief effect hebben op de sociale ontwikkeling van een kind. Scholen beginnen nu te experimenteren met telefoonvrije lessen, maar wat kun je als ouder doen? In dit artikel zoomen we in op smartphone gebruik en geven we handvatten om in te schatten wanneer het gebruik problematisch wordt en tips om hier iets aan te doen!

Problematisch Smartphonegebruik

Het gevaar van smartphonegebruik zit met name in het beloningssysteem. Iedere keer als we een interessant appje krijgen of een grappig filmpje kijken, maken onze hersenen extra dopamine aan. Dat zorgt voor een gevoel van ‘beloning’, een positief gevoel. Dat gevoel is echter maar van korte duur. Zodra de dopamine weer uitgewerkt is krijgt je lichaam behoefte aan een nieuwe dosis; dus ga je weer opzoek naar een leuk filmpje of een interessant nieuwsbericht. Je gaat opnieuw opzoek naar die positieve ervaring, vergelijkbaar met de drang naar een nieuwe sigaret bij rokers. In sommige gevallen leidt dit tot een compulsieve handeling en die kan problematisch worden. Eigenlijk wordt er door professionals dan ook gesproken van ‘gewoontevorming’ of ‘compulsief gedrag’. In de volksmond spreken we van een ‘verslaving’.

Wanneer is er sprake van een telefoonverslaving?

Het is natuurlijk lastig om als ouder in te schatten wanneer smartphonegebruik problematisch is, of dat er zelfs sprake is van een verslaving. Om dit in kaart te brengen kan er gebruik worden gemaakt van de DSM-5 en de symptomen van middelenmisbruik. Belangrijke symptomen zijn bijvoorbeeld:

• Bewust gebruik maken van de smartphone in potentieel gevaarlijke situaties (bijvoorbeeld in het verkeer).
• Terugtrekking van sociale activiteiten om in plaats daarvan van de smartphone gebruik te maken.
• Een negatieve impact op schoolprestaties.
• Angst of onvermogen om van de smartphone gescheiden te zijn.
• Overmatig gebruik ondanks het ervaren van de negatieve gevolgen.
• Regelmatige ruzies over het smartphone gebruik met mensen in de omgeving.
• Liegen over het gebruik van de smartphone.

Om als ouder in te schatten of het smartphone gebruik van je kind problematisch is kun je jezelf een aantal vragen stellen. Wordt mijn kind geïrriteerd of boos wanneer de smartphone niet gebruikt kan of mag worden? Slaat mijn kind sociale activiteiten over om daarvoor in plaats gebruik te maken van zijn of haar telefoon? Zijn er grote veranderingen in de stemming of het gedrag van mijn kind dat ik niet op een andere manier kan verklaren?

Digitale balans

Een andere handige manier om inzichtelijk te maken of jouw smartphonegebruik (of dat van je kind) problematisch is, is het doen van de zelftest ‘Digitale Balans’. Dit is een initiatief van het Trimbos Instituut. Aan de hand van een aantal vragen kun je nagaan of jij (of jouw kind) in balans bent (of is) wat betreft schermtijd. Om de test te maken ga je naar Digitale balans.nl

Wat kun je doen tegen een smartphoneverslaving?

Vrees niet, ook al vermoed je dat er sprake is van een smartphoneverslaving bij je kind zijn er nog steeds een aantal manieren om de verslaving te breken. We zetten er een paar voor je op een rij.

• Maak het bespreekbaar: ga met je kind het gesprek aan over hoe het smartphonegebruik effect heeft op andere onderdelen van het leven (sociale contacten, schoolprestaties, beweging en vrije tijd). Stel open vragen aan je kind en laat hem of haar meedenken. Pas op dat het geen belerende les wordt!
• Maak een (media)plan: zet als gezin samen op papier wat voor jullie een gezonde manier van smartphonegebruik inhoudt. Maak afspraken met elkaar over hoe je dit wil bereiken: bijvoorbeeld geen smartphonegebruik tijdens het avondeten. Let hierbij op dat je niet alleen je kind aan de afspraken houdt, maar dat je zelf ook het goede voorbeeld geeft!
• Spreek een limiet aan schermtijd af, afhankelijk van de leeftijd van je kind.
• Stimuleer fysieke activiteiten zoals wandelen, sporten, fietsen.

Het Trimbos instituut werkt daarnaast aan meer handvatten om de digitale balans te herstellen. Je kunt voor meer informatie terecht op Digitale balans – Trimbos-instituut.

Eerste generatie

Als ouder van nu heb je als eerste generatie ouders te maken met het bewaken van een digitale balans. Dat kan een behoorlijke uitdaging zijn, vooral nu er op zoveel plekken met schermen gewerkt wordt (bijvoorbeeld op school). Technologie ontwikkelt zich razendsnel en kan nauwelijks bijgebeend worden door wetgeving of goed doordacht opvoedadvies. Het is dus niet gek dat je als ouder af en toe niet weet wat je moet doen. Wees daarom ook niet te hard voor jezelf!

Professionele hulp

Heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen? Of zou je graag eens van gedachten wisselen over smartphonegebruik bij jouw kind? Maak dan gebruik van het chatspreekuur van CJG043! Elke maandag- en dinsdagavond kun je via www.cjg043.nl/chat tussen 20.00 en 22.0o uur gratis en anoniem chatten met onze opvoedondersteuner Marjo. Voor vragen rondom smartphone gebruik bij pubers kun je gebruik maken van het speciale chatspreekuur voor ouders van pubers. Dit vindt plaats elke dinsdagochtend tussen 10.00 en 12.00 uur en op donderdagavond tussen 20.00 en 22.00 uur. Via www.cjg043.nl kun je inloggen voor een 1-op-1 chatgesprek met een van de experts van Mondriaan Preventie!

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.