ROUW BIJ KINDEREN

Gastbijdrage van Hanneke van der Ploeg
Gastbijdrage van Hanneke van der PloegClientondersteuner MEE Zuid-Limburg

Rouwen, wat is dat eigenlijk?

Over rouwen valt veel te zeggen. Er is geen eenduidige definitie voor. Het heeft echter altijd met verlies te maken en verlies gaat gepaard met pijn. Verlies en rouw komen in elk mensenleven voor. In alle soorten en maten. Rouw hoort bij het leven. Het is de normale aanpassing aan het leven met het verlies. Aan de ene kant is er een gevecht om de pijn en het verdriet weer te boven te komen en aan de andere kant worstel je om het leven weer op de rails te krijgen en ben je toekomstgericht bezig. Dit kost veel energie. ā€˜Rouwen is werkenā€™, zeggen ze wel eensā€¦

Rouw; een doorgaand procesā€¦

Rouw is een doorgaand proces dat je voor de rest van je leven op verschillende manieren raakt. Hiermee bedoel ik niet dat je niet meer gelukkig kunt worden, maar dat de verlieservaring verweven raakt met je verdere leven. Op sommige momenten kan een ā€˜oudā€™ verlies weer pijnlijk aanvoelen. Stel je bent als kind je moeder verloren. Op het moment dat je zelf moeder wordt kan er naast de vreugde ook sprake zijn van ā€˜herrouwen.ā€™

Rouw bij kinderen

Kinderen reageren vaak anders dan volwassenen op een overlijden. Zij kunnen bijvoorbeeld vol overgave gaan spelen waardoor het lijkt alsof het ze niet raakt. Op een ander moment kunnen ze intens verdrietig zijn. Het verdriet maar ook het plezier mag er zijn. Kinderen zoeken hun eigen manier om grip te krijgen op het verlies. Dit gaat vaak via spel.

Steun van volwassenen

Bij rouw kan het voor de verdere ontwikkeling van het kind bepalend zijn welke steun hij van volwassenen krijgt. Voelt het kind zich veilig, mag hij zijn wie hij is? Leert het dat je getroost kunt worden als je verdrietig bent? Ontwikkelt het kind vertrouwen in mensen? Hoe iemand gehecht is als kind, heeft invloed op hoe mensen rouwen op latere leeftijd. Mogen mensen dichtbij komen in je diepste verdriet, laat je je troosten ? Of weer je af? Blijf je in contact of trek je je terug?

Bakens

Met een verlies van iemand die je dierbaar is worden fundamenten weggeslagen. Een baken verdwijnt, soms zelfs meerdere omdat er bijvoorbeeld verdeeldheid isĀ  ontstaan in de (schoon)familie. Een goed gezinsleven kan veel opvangen. Maar kijk ook wie nog meer bakens voor je kind kunnen zijn. Dat kan variĆ«ren van een lieve buurvrouw tot een begripvolle oom of leerkracht. School kan sowieso ook afleiding en houvast bieden, mits dit natuurlijk een veilige plek is voor je kind. Kinderen hebben bakens nodig. Dus de aanwezigheid van betrouwbare volwassenen is erg belangrijk.

Iedereen rouwt anders!

Als we jonge nabestaanden willen helpen mogen we nooit vergeten rekening te houden met hem of haar als individu. Iedereen rouwt anders. Ook binnen een gezin kunnen grote verschillen zijn. Door daarbij stil te staan kun je aanvoelen wat je voor hem of haar kunt doen. Goed luisteren en observeren is heel belangrijk. Hieronder nog een aantal tips voor ouders om hun kind(eren) te helpen bij rouw.

Rouw bij kinderen; tips voor ouders:

  • Probeer zoveel mogelijk bij aan te sluiten bij je kind en de leeftijdsfase van je kind. Geef aandacht aan het rouwende kind op het moment dat hij of zij het nodig heeft. Zet de computer of de stofzuiger uit en maak tijd vrij. Je helpt het kind door er te ZIJN. Probeer te achterhalen wat het nodig heeft.
  • Ā Wanneer je kind op jonge leeftijd in aanraking komt met dood en verlies wil je hem zoveel mogelijk beschermen en verdriet besparen. Het is echter heel belangrijk om je kind erbij te betrekken. Vertel dat de betreffende persoon is gestorven en dat hij of zij nooit meer terug komt. Zeg geen dingen als ā€œOpa slaapt.ā€
  • Vertel zoveel mogelijk over de feiten en omstandigheden van het overlijden, ook als deze dramatisch zijn zoals bijvoorbeeld bij suĆÆcide. Ga er vanuit dat de fantasie van kinderen veel erger is dan de werkelijkheid. Ooit was ik betrokken bij een jongetje waartegen niet verteld was dat zijn vader zelf een einde aan zijn leven had gemaakt. De halve school wist het wel. Het gonsde in het dorp. Het jongetje ontwikkelde grote angsten.
  • Soms zijn woorden alleen niet voldoende. Kinderen kun je ook betrekken door bijvoorbeeld een tekening te laten maken of een kaarsje te laten aansteken voor de overledene. Ga met de kinderen samen afscheid nemen, ook als ze er tegenop zien. Vraag dan waar ze tegen opzien, wat ze moeilijk vinden. Dwing niet maar stimuleer wel.
  • Kinderen worden niet alleen geconfronteerd met hun eigen verdriet maar ook met het verdriet van de mensen om hen heen. Wees hier open over. Je hoeft je eigen gevoelens niet altijd te verbergen
  • Wees ook niet te bang iets fout te doen. We hebben allemaal momenten dat we niet weten wat te zeggen of wat te doen. Dat hoort erbij! Door oprechte aandacht voor het kind te hebben en door er te ZIJN zal het kind zich serieus genomen voelen. En dat is het belangrijkste!

Tot slot kun je natuurlijk altijd bij twijfel, verdere vragen of voor je gevoel gecompliceerde rouw, altijd contact opnemen met het toegangsteam van je gemeente. Zij kunnen u verder helpen met bijvoorbeeld een verwijzing.

Hanneke van der Ploeg cliƫntondersteuner bij MEE Zuid-Limburg.