PSYCHOSOCIALE ONTWIKKELING EN WEERBAARHEID VOOR JONGEREN EN HUN OUDERS

Gastbijdrage van Jooske Kool
Gastbijdrage van Jooske KoolDirecteur en opleider Stichting Uit Eigen Beweging

Een gastbijdrage van Jooske Kool (directeur en opleider Stichting Uit Eigen Beweging) over het belang van sociale weerbaarheid voor kinderen en jongeren. Ze deelt haar kennis over de methodiek ‘Ho, tot hier en niet verder…!’ en nodigt professionals uit om kennis te maken met, dan wel zich te bekwamen in deze krachtige methodiek!

Vroegtijdige Signalering

Vroegtijdige signalering en preventie van psychosociale problemen bij kinderen en jeugdigen is een belangrijk thema in de jeugdzorg, het onderwijs en de kinderopvang. Psychosociale problemen vormen niet alleen een zware belasting voor het kind zelf, ze hebben ook invloed op het gezin, de school, de sociale omgeving en de maatschappij. Veel van deze problemen blijven voortbestaan of verergeren zelfs in de adolescentie. Om die reden is het belangrijk dat je als beroepskracht en professional goed toegerust bent om vroegtijdig kinderen en jeugdigen en hun ouders of opvoeders te kunnen ondersteunen. Dat kan middels de methodiek ‘Ho, tot hier en niet verder…!’.

Over psychosociale weerbaarheid

Psychosociale weerbaarheid gaat over het vermogen om met stress, angst, hulpeloosheid en overweldiging om te gaan. Dit ontstaat in een samenspel tussen fysiek, emotioneel, relationeel en cognitief functioneren. Alle kinderen zijn kwetsbaar, maar ongeveer 20-25% van de kinderen zijn op grond van hun aard, temperament en ervaringen extra kwetsbaar. Ouders weten niet altijd hoe zij hun kind op passende wijze kunnen helpen, of beschikken over onvoldoende opvoedvaardigheden. Een greep uit de problematiek waar zij mee worstelen:

  • “We maken ons ernstig zorgen om onze 7-jarige dochter. We hadden altijd al het gevoel dat ze nergens een gevaar in ziet en dat ze vroeg of laat in de handen van de verkeerde terecht komt. Nu is ze misbruikt door een vreemde man op straat.”
  • “Erik is erg onzeker. Hij is te sociaal en wil iedereen te vriend houden. Hij uit zich moeilijk. Thuis is hij meestal stil en teruggetrokken. Op school gedraagt hij zich sociaal wenselijk. Hij is erg perfectionistisch en legt de lat erg hoog.”
  • “Onze dochter moet snel, en eigenlijk om niks, huilen. Ze is angstig en wordt gepest. Zelf is ze bang dat dit pesten nooit zal stoppen. Laatst zei ze eens ‘ik wou dat ik dood was’.

De methode ‘Ho, tot hier en niet verder…!

De methode Ho, tot hier en niet verder…! is een integratieve en ontwikkelingsgerichte benadering om blokkades in de ontwikkeling van kinderen te voorkomen of tijdig te helpen oplossen. Een belangrijk uitgangspunt binnen deze methodiek, is dat internaliserende en externaliserende gedragsproblematiek twee kanten van dezelfde medaille zijn. Of een kind met problemen zich terugtrekt in zichzelf (internaliserend) of zich naar buiten toe manifesteert en afreageert (externaliserend), in de grond verlangen deze kinderen naar hetzelfde: zich gezien, geaccepteerd en waardevol voelen.

Veel kinderen vertonen niet alleen uitsluitend één van deze gedragingen, vaak bestaat er een overlap. Zo kan een kind niet alleen agressief zijn, maar tegelijkertijd ook angstig. Of kan een angstig onzeker kind, opeens een woede-uitbarsting krijgen. Kinderen lijden vaak zwaar door deze problemen, meestal zijn ze langdurig van aard en kunnen op oudere leeftijd verergeren of ontaarden in verslaving, gewelddadig, crimineel gedrag, langdurige fysieke of psychiatrische problemen, radicalisering en zelfs tot suïcide.

Ho, tot hier en niet verder…!  helpt kinderen en jongeren:

  • Zich waardevol te voelen, op zichzelf te vertrouwen, stevig in hun schoenen te staan en veerkrachtig om te gaan met tegenslag en problemen;
  • Zich geborgen te voelen, gezien en gewaardeerd door hun ouders en belangrijke anderen;
  • Weer blij en trots op zichzelf te zijn, en vriendschappen aan te gaan en te behouden.

Betrokken ouders

Een goede relatie tussen ouder(s) en kind is wezenlijk. Om die reden is er naast een training voor de kinderen en jongeren, ook ondersteuning voor de ouders. Tijdens de oudertraining, die bestaat uit tenminste 4 bijeenkomsten, vergroten ouders hun bewustzijn in wat zij voor het kind willen en hun eigen invloed daarop. Zij versterken hun opvoedvaardigheden, waarmee zij meer vreugde beleven in de relatie met hun kind. Een investering voor een leven lang.

Focus op 5 basisbehoeften

Het bouwen aan een goede fundering van de persoonlijkheid is van levensbelang. Het vormt de basis van een gezonde fysieke, emotionele, cognitieve en relationele ontwikkeling. Er zijn vijf basisbehoeften waarin de ouders en belangrijke anderen in de omgeving van het kind, de taak hebben hieraan te voldoen. Of in elk geval het ‘goed-genoeg’ niveau te bieden. Dit zijn: een eigen plek, voeding, steun, bescherming en begrenzing. Teveel of te weinig vervulling van (een van) deze behoeften brengt onbalans. Kinderen en ook volwassenen blijven een leven lang op zoek naar een passende vervulling van deze basisbehoeften.

Bij kinderen die ongelukkig zijn of problemen ervaren, is de basis niet voldoende stevig. Een belangrijk aspect van de methode Ho, tot hier en niet verder…! is daarom de focus op de vervulling van deze basisbehoeften. In de training worden ouders zich meer bewust van wat zij hierin kunnen betekenen. Zij krijgen vaardigheden aangereikt waarmee zij een passender steun voor hun kind kunnen zijn.

De impact van bewegen

Veel jeugdprofessionals zullen herkennen dat ‘praten’ vaak niet helpt bij het oplossen van psychosociale problematiek bij kinderen en jongeren. Het is ook vanuit die ervaring dat de methodiek tot stand is gekomen. In tegenstelling tot cognitieve, verbale methoden, gaat Ho, tot hier en niet verder…! uit van ervaringsgericht leren door bewegen en spel. Bewegen beïnvloedt immers direct het hersengebied dat waakt over de veiligheid en hoe het kind voelt, denkt en doet.

Ons fysiek en psychisch lichaam werken nauw samen. Wanneer we lekker in ons vel zitten, in evenwicht zijn, dan voelen we ons stevig in onze basis. Het lichaam spiegelt ons gevoel, en reageert direct op goed en kwaad. Het ontspant of spant. Het emotionele brein regelt niet alleen de lichamelijke basisfuncties, maar ook het gevoel, humeur en gedrag. Het emotionele brein overheerst alle andere bewustzijnsfuncties (ook de cognitieve) wanneer er sprake is van onveiligheid en angst. Dit deel van ons brein staat in directe verbinding met het lichaam, waardoor lichamelijk toegangswegen, het bewegen en bewegingservaringen, directer en krachtiger zijn dan het denken en de taal.

In beweging druk ik uit wie ik ben

Emotie is niet los te koppelen van de feitelijke impuls om iets met dat gevoel te doen. Voelen en bewegen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We bewegen naar iets toe of van iets af. Daadwerkelijk, maar ook via een gemoedsbeweging. Je openen of afsluiten in het contact met de ander, is een innerlijke beweging die in lichaamshouding en gedrag zichtbaar wordt. In de training worden kinderen via spel en bewegen uitgenodigd om te experimenteren en op meerdere manieren contact te maken. Al bewegend en spelend ontwikkelen kinderen, jongeren en hun ouders vaak al snel meer zelfvertrouwen en leren ze vaardigheden om respectvol met zichzelf en met anderen om te gaan.

Wereldwijd herkennen mensen bij elkaar gemoedstoestanden op basis van lichaamshouding en bewegen. Werken op basis van lichaams- en bewegingstaal is inzetbaar voor een brede doelgroep kinderen, jongeren en ouders, ook voor hen die de Nederlandse taal niet (goed) meester zijn.

De kracht van Ho, tot hier en niet verder…!

Ho, tot hier en niet verder…! is laagdrempelig, preventief, pedagogisch en curatief, zowel in individuele begeleiding als groepstrainingen. Op scholen draagt ze bij aan het vergroten van een veilig en plezierig leef- en leerklimaat. Sinds 1995 volgden ruim 12.000 kinderen en ouders in Nederland, België en India, de trainingen of schoolprojecten met opvallende goede resultaten en tevredenheid.  Ho, tot hier en niet verder…! roept pesten fundamenteel een halt toe!

Nieuwsgierig?

Wil je graag meer weten over deze methodiek? Een keertje kennismaken om te ontdekken of het iets is waar je jezelf in wil gaan bekwamen? Regelmatig worden workshops, trainingen en de opleiding Specialist Psychosociale Ontwikkeling en Weerbaarheid aangeboden, voor beroepskrachten en professionals die zich willen bekwamen in de toepassing van de methode.

Meer weten?

Ga voor een introductiefilm en meer informatie over de methode Ho, tot hier en niet verder…! naar www.psychosocialeweerbaarheid.com.

Of lees deze boeken:

  • Methodiekboek Ho,tot hier en niet verder…!  – ISBN: 978949398017;
  • Werkboek voor kinderen – ISBN: 9789492398055;
  • Werkboek voor ouders, opvoeders – ISBN: 9789492398062.