ALS JE PEUTER JALOERS IS OP JE BABY/DREUMES – UITLEG & TIPS
Merk je dat jouw peuter jaloers is op zijn/haar babybroertje of -zusje? Vaak zie je dit jaloerse gedrag van je peuter direct in de eerste periode na de geboorte ontstaan. Maar ook als je baby een dreumes wordt, kan de jaloezie bij je peuter weer de kop op steken. Het is natuurlijk ook niet niks als je naast de aandacht van papa en mama nu ook opeens je speelgoed moet delen met de jongste telg van het gezin! In dit artikel gaan we dieper in op beide situaties. Uiteraard delen we ook tips voor hoe je hier het beste mee om kunt gaan!
1. Als je peuter jaloers is op je baby
Het eerste deel van dit artikel gaat over de situatie waarin je peuter vlak na de geboorte jaloers gedrag laat zien in reactie op de komst van de baby. Onder punt 2 vind je informatie over jaloezie bij peuters als de baby al wat ouder is.
De impact van gezinsuitbreiding op je peuter
Als je merkt dat je peuter jaloers is op je baby kan dat best even lastig zijn. Zelf heb je je natuurlijk enorm verheugd op de komst van de kleine. De bevalling is achter de rug en je wil graag gaan genieten van de nieuwe gezinssituatie waar je zo lang naar hebt uitgekeken! Hoewel je peuter natuurlijk ook al een tijdje wist dat er een broertje of zusje bij zou komen, is het voor een peuter veel lastiger dan voor volwassenen om zich op deze verandering voor te bereiden. ‘Een broertje of zusje krijgen’ is natuurlijk ontzettend abstract. Pas nu het baby’tje er is, gaat je peuter beseffen wat de gezinsuitbreiding echt inhoudt. Waar je peuter voorheen altijd in het middelpunt stond, is er nu een baby’tje dat steeds de aandacht vraagt van papa en mama, waar bezoek voor komt, dat cadeautjes krijgt. Niet gek dat je peuter zich daardoor jaloers kan gaan voelen.
Uitingsvormen van jaloezie bij peuters
Jaloezie bij peuters kan zich op allerlei manieren uiten. Denk bijvoorbeeld aan negatief aandacht vragen, extreem bezitterig worden, maar ook gemeen of agressief gedrag zoals het opzettelijk duwen of slaan kunnen erop wijzen dat je peuter jaloers is op zijn/haar babybroertje of -zusje. Vaak zie je ook dat de jaloezie niet voortdurend aanwezig is, maar met momenten opspeelt. Hieronder een overzichtje van mogelijke uitingsvormen van jaloezie bij peuters in gedrag:
Terugval in ontwikkeling
Soms zie je dat peuters in reactie op de gezinsuitbreiding een terugval laten zien in hun ontwikkeling. Ze gaan zichzelf ook weer wat meer als een baby gedragen, in de hoop daarmee dezelfde aandacht te krijgen als je baby. Misschien wil je peuter ook weer een speentje, als een baby’tje in jouw armen liggen of zie je ‘m weer over de vloer kruipen? Ook een terugval in zindelijkheid komt regelmatig voor in reactie op de grote verandering in het gezin.
Aandacht vragen
Waar het in essentie om gaat als je peuter jaloers is op je baby, is het moeten delen van de aandacht van papa en mama. Het kan dus goed zijn dat je peuter opeens op allerlei andere manieren gaat proberen om jullie aandacht te vragen. Dat kan bijvoorbeeld door vage lichamelijke klachten of door negatief gedrag.
Ambivalent gedrag naar de baby of naar jou
Wat vaak ook een uitingsvorm van jaloezie is bij peuters richting de nieuwe baby, is dat ze een hele ambivalente (wisselende) houding hebben ten aanzien van de kleine. Het ene moment zijn ze heel lief en beschermend naar hun kleine broertje of zusje en het andere moment kunnen ze heel gemeen zijn. Door bijvoorbeeld te zeggen dat de baby stom is en dat hij weg moet. Of door je baby opzettelijk te knijpen. Soms zie je ook dat peuters heel lief zijn voor de baby, maar zich vijandig en afwerend gaan opstellen naar jou als ouder.
Teruggetrokken gedrag
Naast de meer extraverte uitingsvormen die we hierboven besproken hebben, kan ook juist teruggetrokken gedrag een teken zijn dat je peuter het lastig heeft met de veranderde gezinssituatie en dat er mogelijk sprake is van jaloezie.
Hoe te reageren op de jaloezie van je peuter?
Wat het allerbelangrijkste is, is dat je je realiseert dat de jaloezie van je peuter in feite een teken is dat je peuter het moeilijk heeft met wennen aan de veranderde gezinssituatie. Wanneer je je verplaatst in de belevingswereld van een peuter, kun je je waarschijnlijk best wel iets voorstellen bij z’n gevoelens van jaloezie. Gezien de leeftijdsfase van je peuter, is het een passende emotie bij de situatie. Je peuter heeft nog niet geleerd hoe hij/zij met deze emotie om kan gaan. Daar moeten jullie als ouders bij helpen!
En natuurlijk kan het lastig of frustrerend zijn om met dit gedrag om te gaan, als je moe bent van de gebroken nachten en zelf ook nog moet wennen aan alle veranderingen. Maar probeer toch om het jaloerse gedrag van je peuter niet af te wijzen. Vertel aan je peuter dat je begrijpt dat het niet leuk is dat hij/zij nu vaker moet wachten, omdat mama nog met de baby bezig is. Of dat je begrijpt dat hij/zij graag zou willen dat mama met hem/haar kwam spelen en dat het niet leuk voor hem/haar is dat mama nu weer moet gaan rusten. Door op deze manier begrip te tonen, zal je peuter zich gezien voelen in zijn/haar emotie en vaak helpt dat enorm!
Begrip tonen voor de jaloezie van je peuter betekent overigens niet dat je geen grenzen hoeft te stellen aan de uitingsvormen van dit gedrag. Naast dat je verbaal aan je peuter duidelijk maakt dat je begrijpt dat de jaloerse gevoelens er zijn, is het belangrijk dat je ook duidelijke grenzen stelt. Het is niet erg dat je je jaloers voelt, maar gemeen zijn tegen je broertje of zusje, of brutaal zijn naar papa en mama is niet ok.
Tips voor het omgaan met jaloezie van je peuter
Tip 1: Bied je peuter structuur
Wanneer er veel verandert in het leven van je peuter, kan het bieden van structuur veel houvast bieden. Dit kun je doen door het dagelijks leven voor je peuter zoveel mogelijk normale doorgang te laten vinden. Breng je peuter gewoon naar de opvang zoals je dat normaal zou doen. Probeer de dingen zoveel mogelijk in dezelfde volgorde te doen als voorheen, denk aan het ochtend- en avondritueel. En let er ook op dat je qua regels consequent blijft. Wanneer je peuter weet waar hij aan toe is, geeft dat veel rust.
Tip 2: Geef positieve bekrachtiging op de rol als ‘grote broer of zus’
Door de komst van de baby wordt je peuter opeens ‘grote broer’ of ‘grote zus’. Soms kan het helpen met de gevoelens van jaloezie om te gaan, als je deze rol positief bekrachtigt. Dit kun je doen door je peuter te laten helpen met de verzorging van de baby. Geef je peuter kleine taakjes die hij/zij goed kan uitvoeren en geef daarvoor complimentjes, waarbij je expliciet benoemt dat hij/zij echt gedraagt als een ‘grote broer’ of ‘grote zus’. Let er wel op dat je hierin niks forceert; het is de bedoeling dat je peuter z’n nieuwe rol in het gezin als iets leuks gaat ervaren. Heeft je peuter geen zin om te helpen of is hij/zij druk aan het spelen, dan is dat ook goed!
Tip 3: Let op de kleine dingetjes
Wanneer er sprake is van jaloezie bij je peuter, is de kans groot dat hij/zij extra gevoelig is voor kleine dingetjes waaruit blijkt dat hij/zij nog steeds net zo belangrijk is voor jullie als voor de komst van de baby. Let erop dat je altijd even aandacht voor je peuter hebt als hij binnenkomt, ook al ben je net de baby aan het voeden. Of probeer je peuter bij sommige dingen expres voorrang te geven op de baby. ‘Dan maak ik eerst jouw fruithapje en dan ga ik daarna de baby de fles geven.’ Zo voorkom je dat je peuter zich misschien achtergesteld gaat voelen. Sowieso kun je in de eerste periode na de komst van de baby niet vaak genoeg tegen je peuter zeggen hoeveel je van hem/haar houdt!
Tip 4: Maak tijd vrij voor je peuter
Wat heel belangrijk is, bij het voorkomen van gevoelens van jaloezie bij je peuter, is om heel bewust tijd vrij te maken voor 1-op-1 activiteiten met je peuter. Vlak na de bevalling is dit waarschijnlijk meer iets voor papa, om ook regelmatig iets leuks te ondernemen met de oudste. Maar binnenshuis kun jij als moeder ook zorgen voor kleine quality time momentjes, door bijvoorbeeld een verhaaltje voor te lezen met z’n tweetjes in het grote bed, door samen in bad te gaan of even samen te spelen. Zorg ervoor dat papa op die momenten de zorg draagt voor de baby, zodat jij ook je exclusieve aandacht aan de oudste kan geven.
2. Als je peuter jaloers is op je dreumes
In het tweede deel van dit artikel zoomen we verder in op de situatie dat je peuter (opnieuw) jaloers gedrag laat zien als je baby al wat ouder is en als dreumes de wereld begint te verkennen.
Oorzaken van jaloers spelgedrag van je peuter richting je dreumes
Als je peuter opeens weer jaloers gedrag laat zien nu je baby wat ouder geworden is, vraag je je misschien af waar dit gedrag vandaan komt. Om dit te begrijpen zoomen we hieronder in op de belangrijkste ontwikkeltaken van peuters. Een van de aspecten die een rol speelt, is het feit dat de motoriek van peuters zich volop ontwikkelt. Klimmen, loop-fietsen, stukjes rennen en dat soort dingen zorgen ervoor dat je peuter meer van de wereld zélf kan ontdekken en dat hij/zij zekerder wordt van het eigen kunnen. Het groeien van het ‘ik-besef’ is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling in deze fase. De bekende ‘peuterperikelen van ik ben 2 en ik zeg nee’ passen bij dit groeiend ‘ik-bewustzijn’.
En terwijl je peuter in deze uitdagende fase zit, moet het ook nog leren zich te verhouden tot zijn/haar babybroertje of -zusje die begint te kruipen en/of lopen. Die speeltjes afpakt, een net gemaakte toren omduwt, tekeningen verscheurt, noem maar op. En dan komt je peuter waarschijnlijk net de taalvaardigheden te kort om dit soort situaties op een goede manier op te lossen. Dit uit zich dan in extreem bezitterig gedrag, het terug afpakken van speelgoed, huilen of soms ook het wegduwen of slaan van het jongere broertje of zusje.
Ook wat de taalontwikkeling betreft maken kinderen in de peuterfase grote sprongen. Je peuter zal steeds langere zinnen gebruiken om bijvoorbeeld duidelijk te maken wat hij wil en voelt, maar…. het is nog niet altijd even gemakkelijk om duidelijk te maken hoe je je precies voelt. En dat kan aardige frustraties opleveren. Dit betekent dat het voor jou als ouder belangrijk is om te zien wat je peuter bedoelt. Door korte vragen te stellen en zijn/haar gevoel te benoemen voelt je peuter zich eerder begrepen en leert hij steeds meer woorden om zijn gevoel ook met taal kenbaar te maken. Dat kan helpen om woedeaanvallen en driftbuien te voorkomen!
Wat de sociale ontwikkeling betreft, leren kinderen in de peuterfase steeds beter om samen met anderen te spelen. In het artikel 7 tips om je peuter het samen spelen te leren lees je hier meer over. De meeste peuters van 2.5 jaar spelen echter toch nog meer náást andere kinderen, dan mét andere kinderen. Hou hier rekening mee in je verwachtingen naar je peuter toe wat betreft het samenspelen met zijn/haar broertje of zusje.  Zeker omdat je van het jongere broertje of zusje eigenlijk nog helemaal niets kunt verwachten als het aankomt op samenspel.
Samen met andere kinderen spelen is voor een dreumes namelijk echt nog te moeilijk. Ze zien hun leeftijdsgenootjes vooral als bewegende voorwerpen, die je opzij kunt duwen als ze in de weg zitten en waarvan je best een leuk speeltje kunt afpakken. De dreumes kan zich op deze leeftijd nog niet verplaatsen in de gevoelens van anderen. Toch is het niet te vroeg om ook de jongste ‘klaar te stomen’ voor het sociale leven. Sociaal gedrag moet worden aangeleerd en kinderen leren het meest van een combinatie van oefening en ervaring opdoen. In onderstaande tips gaan we hier nader op in!
Tips voor als je peuter jaloers is op je dreumes!
Tip 1: Ruimte voor de oudste
Je peuter is zich meer bewust van zijn spel en ook meer gericht op het ‘oefenen’ van nieuwe dingen. Dat maakt dat hij/zij regelmatig spel wil herhalen. Op het moment dat er speelgoed wordt afgepakt of dingen kapot worden gemaakt, wordt je peuter gestoord in zijn/haar spel. Dit maakt dat het voor je peuter fijn is als hij wat meer ruimte krijgt om zijn eigen spel te spelen als hij daar behoefte aan heeft. Samen spelen behoort een keuze te zijn, van beide kinderen. Als een kind liever alleen speelt moet een ander kind leren daar respect voor te hebben, ook al is dat niet altijd gemakkelijk
Tip 2: Laat de jongste meer op zichzelf spelen
Door de jongste meer op zichzelf te laten spelen, zal er rust ontstaan, waardoor er (op termijn) wellicht ook weer meer ruimte ontstaat voor enige vorm van samenspel. Natuurlijk zal de jongste dat niet leuk vinden, want hij of zij wil zijn/haar broer of zus natuurlijk graag opzoeken. Maar voor de jongste geldt dat hij/zij ook moet leren dat zijn/haar grotere broer/zus ook iets anders wil spelen wat hij/zij zelf nog niet kan. Dat is niet ‘erg’ of ‘zielig’, dat is in deze fase een feit. De jongste mag dus leren om meer ruimte te geven aan de oudste. Zet desnoods een wekker en spreek af dat ze bijvoorbeeld 15 minuten apart spelen. Breng de jongste terug naar het eigen spel als hij/zij toch zijn/haar broer of zus opzoekt. Geef ze een compliment als het alleen spelen gelukt is. Door dit met regelmaat te herhalen, krijgen ze beiden meer rust, kan de oudste op zijn niveau zijn eigen spel spelen en leert de jongste om ook méér zijn eigen spel te gaan spelen.
Tip 3: Begeleid het samenspelen
Daarnaast is het ook goed om momenten te kiezen om wel te oefenen met het samenzitten. Als je dit doet, speel dan mee en ga er bewust tussen in zitten. Geef het voorbeeld in hoe samen spelen leuk kan zijn. Jouw gedrag zullen ze gaan overnemen. Zo ontstaan langzaam meer momenten waarop ze positieve energie tijdens het samen spelen zullen ervaren.
Tip 4: Omgaan met ruzie
Misschien is het verleidelijk om de oudste steeds te corrigeren of te straffen als er ruzie ontstaat in het samenspelen. Echter, door te straffen krijgt één kind het gevoel dat hij iets niet goed doet terwijl ze beiden in een situatie zitten waarin ze zoekende zijn om het anders te doen, maar het nog niet kunnen. In plaats van je peuter een time-out te geven, is het beter om beide kinderen te ondersteunen en een situatie te creëren waardoor beiden (bijv. alleen) verder kunnen spelen. Geef ze een compliment als dat daarna lukt.
Tip 5: Heb vertrouwen
Last but not least; heb er vertrouwen in dat jouw kids uiteindelijk op een fijne manier kunnen samen spelen. Ze hebben op dit moment alleen de vaardigheid nog niet om het helemaal alleen te kunnen. Maar dit kunnen ze natuurlijk wel leren. Stapje voor stapje. En daar hebben ze jullie bij nodig. Het voorlezen uit specifieke prentenboekjes kan een leuke manier zijn om het thema samen spelen op een speelse manier (op hun niveau) te bespreken.
Hieronder een aantal suggesties:
We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.
