Het overlijden van een huisdier is vaak een ingrijpende gebeurtenis. Niet alleen voor jou, maar zeker ook voor je kind. Voor veel kinderen is het de eerste keer dat ze te maken krijgen met afscheid en verdriet. Hoe ga je daar als ouder mee om? Wat vertel je je kind, hoe neem je samen afscheid en wat als je kind moeite heeft met het verlies? In dit artikel lees je hoe je je kind kunt begeleiden bij het overlijden van een geliefd huisdier – met uitleg, tips en voorbeelden per leeftijd.

Wat begrijpt een kind van de dood?

Kinderen snappen nog niet altijd wat de dood precies betekent. Hoeveel kinderen het concept ‘dood’ begrijpen, hangt natuurlijk sterk af van hun leeftijd en ontwikkeling. Een jong kind heeft nog een rijke fantasie en kan denken dat het dier weer terugkomt. Oudere kinderen hebben vaak veel vragen: over de dood zelf, maar ook over wat erna komt. En tieners kunnen zich afsluiten of juist heel emotioneel reageren. Wat die reactie van je kind ook is: verdriet, boosheid, verwarring of stilte – het hoort erbij en mag er allemaal zijn. Ook goed om te weten; rouw bij kinderen komt vaak in golven. De ene dag spelen ze vrolijk, de andere dag kunnen ze ineens weer intens verdrietig zijn. Dat is normaal! Probeer naar je kind toe uit te stralen dat het met alle gevoelens bij jou terecht kan.

>> In dit artikel lees je meer over rouw bij kinderen: Rouw bij kinderen.

Praten met je kind over het (naderend) overlijden van een huisdier

Praten met kinderen over leven, dood en afscheid nemen is nooit makkelijk. Veel ouders zijn bang om hun kind verdrietig te maken. Dat is begrijpelijk. Toch geven experts aan dat het vermijden van het onderwerp juist kan zorgen voor verwarring, onzekerheid of angst bij je kind. Kinderen voelen meer dan we denken, maar kunnen dit niet altijd plaatsen. Ze hebben ons als volwassenen nodig om duidelijkheid te creëren over wat er aan de hand is, erkenning te geven voor hun emoties en een gevoel van veiligheid te bieden.

Hieronder vind je drie tips over hoe met je kind te praten over het (naderend) verlies van jullie huisdier:

Tip 1: Gebruik eenvoudige, eerlijke woorden

Gebruik eenvoudige en directe taal die past bij de leeftijd van je kind. Zeg bijvoorbeeld: “Onze kat is overleden. Dat betekent dat hij niet meer leeft en niet meer terugkomt.” Let erop dat je geen vage bewoordingen gebruikt die het overlijden misschien wat minder hard doen klinken, zoals ‘heel lang slapen’ of ‘weggaan’. Vermijd ook lastige woorden als ‘euthanasie’. De meeste kinderen kennen dit begrip nog niet. De benamingen ‘in laten slapen’ of ‘een spuitje gekregen’ zijn ook niet ideaal, want kinderen kunnen dat op zichzelf gaan betrekken. Ze durven dan bijvoorbeeld zelf niet meer te gaan slapen of worden bang voor vaccinaties. Is jullie huisdier door middel van euthanasie gestorven, dan kun je dit verwoorden als ‘helpen bij het doodgaan, je huisdier heeft nu geen pijn meer’.

Tip 2: Houd het begrijpelijk

Kinderen willen soms meer weten over wat er is gebeurd. Dan is het belangrijk om open en eerlijk te zijn, maar wel op een manier die past bij de leeftijd van je kind. Wat daarbij kan helpen, is om gericht antwoord te geven op datgene wat je kind vraagt. Wil je kind daarna meer weten, beantwoord je de volgende vraag. Dit helpt om aan te sluiten bij de belevingswereld van je kind en je kind niet te overladen met informatie waar het mogelijk nog niets mee kan. Zeker bij jonge kinderen is het vaak al genoeg om te zeggen dat jullie huisdier ziek was of oud, en dat het nu niet meer terugkomt.

Tip 3: Maak ruimte voor emoties

Als je kind nog geen andere ervaringen heeft met afscheid en rouw is het goed om aan je kind uit te leggen dat alle gevoelens er mogen zijn bij verlies: verdriet, boosheid, verwarring of zelfs opluchting. Moedig je kind aan om zijn of haar gevoelens te uiten en bied troost en steun.

>> Lees meer hierover in dit artikel op onze site: Praten met kinderen over dood, afscheid, rouw en herinneren.

Afscheid nemen van jullie huisdier

Vul zelf in hoe je je kind afscheid wil laten nemen van het overleden huisdier. Sommige kinderen kunnen het prima aan om het beestje nog even te zien en te aaien. Voor andere kinderen past dat niet zo goed. Dat is een inschatting die je zelf (of samen met je kind) moet maken. Bij afscheid nemen maken we vaak gebruik van rituelen. Dat kun je ook met je kind doen. Maak bijvoorbeeld samen een tekening of ander kunstwerk, plant een herdenkingsplant in de tuin of maak een ander mooi plekje om jullie huisdier te herdenken. Blijf vooral praten over jullie favoriete dier. Zo leert je kind dat verdriet en mooie herinneringen naast elkaar kunnen bestaan.

Wat als je kind moeite heeft met het verlies van een huisdier?

Soms blijft het verdriet bij een kind langer aanhouden dan je had verwacht. Misschien merk je dat je kind snel boos of verdrietig is, slecht slaapt, of zich terugtrekt op school of thuis. Het verlies van een huisdier kan diep raken – zeker als dit het eerste echte afscheid in het leven van je kind is. Dat verdriet mag er zijn. Hieronder enkele tips om je kind te ondersteunen.

Tip 1: Geef ruimte aan emoties

Het klinkt misschien heel logisch, maar het is heel belangrijk om ruimte te geven aan de gevoelens van je kind. Niet alleen wanneer jullie huisdier net overleden is, maar ook in de dagen, weken en maanden daarna. Kinderen rouwen in fases, het ene moment kan het heel blij zijn en het andere moment verdrietig om het verlies. Een hondje dat voorbij loopt, kan net de trigger zijn voor je kind om weer verdrietig te worden om het overlijden van het eigen huisdier.

Ook gevoelens als schuld, boosheid en verwarring zijn normaal en passend bij het rouwproces van je kind. Alleen kunnen kinderen het vaak niet benoemen in woorden. Let de periode na het verlies van het huisdier daarom extra goed op je kind. Kijk of het zich anders gedraagt, zich terugtrekt of juist vaak boos is. Dat kan allemaal voortkomen uit het verdriet om het huisdier. Zeg dat het oké is dat het verdrietig, boos of in de war is en knuffel extra veel samen.

Tip 2: Lees boekjes over verlies en rouw

Soms kan het helpen om samen boekjes te lezen over rouw en verdriet. Hieronder enkele suggesties voor zowel jonge kinderen als de iets oudere kinderen:

Boeken voor de allerkleinsten:

• Sjuleke
  Roman ontdekt dat zijn konijn Sjuleke niet meer leeft. Een gevoelig verhaal in eenvoudige taal, met zachte illustraties.

• Dag lief muisje (Woezen & Pip)
  Woezel en Pip vinden een overleden muisje. Een veilig, warm prentenboek over afscheid binnen de vertrouwde wereld van de Tovertuin.

• Dat is heel wat voor een kat
  Een jongetje bedenkt tien redenen waarom zijn overleden kat Roetje zo bijzonder was. Ontroerend, herkenbaar en heel menselijk.

Boeken voor iets oudere kinderen:

• Een boom vol herinneringen
  Een prachtig verhaal over een meisje dat afscheid neemt van haar hond. Gaat over verlies, herinneringen en weer verder kunnen.

• Omdat ik je zo mis
  Een interactief boek met tekenopdrachten en ruimte om zelf over verlies te schrijven of tekenen. Ideaal voor kinderen die minder makkelijk praten.

• Alles wat was
  Over afscheid in brede zin. Het biedt inzichten, vragen en herkenning – ook bij het verlies van een huisdier.

Tip 3: Zoek steun

Ben je zoekende in hoe je je kind kunt begeleiden bij het verwerken van het verdriet van jullie huisdier? Zoek dan vooral ook steun voor jezelf! Misschien ken je andere ouders die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt? Informeer eens hoe zij dit hebben aangepakt met hun kind(eren)? Je kunt natuurlijk ook altijd tips en advies inwinnen bij onze opvoedondersteuner. Elke maandag- en dinsdagavond tussen 20.00 en 21.30 uur kun je via www.cjg043.nl/chat/ gratis en anoniem inloggen voor een 1-op-1 chatgesprek. Mailen kan ook via info@cjg043.nl.

Wanneer hulp zoeken voor je kind?

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zijn er best wel wat dingen die je als ouder(s) zelf kunt doen om je kind te helpen bij het verlies van een huisdier. Het is ook goed om te weten wanneer professionele begeleiding nodig is bij het rouwen. Dit zijn signalen dat het wellicht goed is om hulp te zoeken voor je kind bij het verwerken van het verlies van jullie huisdier:

Als je merkt dat je kind al langere tijd:

• Intens verdrietig is.
• Slecht slaapt of prikkelbaar is.
• Zich terugtrekt of concentratieproblemen heeft.
• Weinig plezier beleeft aan dagelijkse dingen.

…en dit langer dan een maand aanhoudt, dan kan het helpend zijn om contact op te nemen met een kinderpsycholoog of rouwbegeleider. Soms voelen kinderen zich niet begrepen, of zijn ze bang om opnieuw een dier te verliezen. Professionele hulp kan helpen om gevoelens te begrijpen, verwerken en weer ruimte te maken voor licht en plezier.

Je eigen verdriet

Je huisdier was onderdeel van jullie gezin. Dus het is niet meer dan normaal dat jij als ouder ook verdrietig bent. Misschien wil je dat liever niet laten zien aan je kind, omdat je bang bent je kind ermee te belasten? Niet nodig! Het is juist goed om samen te praten, te huilen, herinneringen op te halen of een ritueel te doen. Door samen stil te staan bij het gemis van jullie dierenvriend, leert je kind ook dat het oké is om emoties te delen en dat je er in moeilijke tijden niet alleen voorstaat.

Een nieuw huisdier? Neem de tijd!

Na het verlies van een geliefd dier is het soms verleidelijk om snel een nieuw huisdier in huis te nemen om het gemis te verzachten. Toch luidt het advies om wat tijd en ruimte te nemen om te rouwen over jullie huisdier. Voor veel gezinnen voelt een half jaar als een fijne termijn, maar volg daarin vooral ook je gevoel. Er is geen vaste tijd. Praat met je kind over het gemis, en laat weten dat het normaal is om verdrietig te zijn. Als jullie er samen aan toe zijn, kan een nieuw dier vreugde brengen – niet als vervanging, maar als een nieuw vriendje, met een eigen plek naast de herinnering aan jullie vorige huisdier.

Bronnen:

• Memoria Dierencrematorium Tilburg;
• Afscheid van een huisdier;
• J/M Ouders.

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.