Het project ‘Goed uit Elkaar’ is een initiatief van de beleidsadviseurs Jeugd van de Maastricht-Heuvelland gemeenten. Het doel van dit project is het optimaliseren van het (preventieve) hulpaanbod en dienstverlening voor gezinnen die te maken krijgen met echtscheiding in de regio 043. Daarmee  willen we voorkomen dat scheidingen een complex verloop krijgen, met alle gevolgen van dien voor de ontwikkeling van de kinderen. De coördinatie van dit project is belegd bij Danielle Posthumus, proces- en contentmanager bij CJG043. In de projectgroep zijn professionals van diverse organisaties betrokken, zoals jeugdconsulenten, de Jeugdgezondheidszorg, Kinderopvang, Humanitas, Trajekt en gespecialiseerde zorgaanbieders. In dit artikel lees je meer over de achtergrond en aanpak van dit project! 

Wat vooraf ging …

Al lange tijd wordt er vanuit verschillende gremia aandacht gevraagd voor de aanpak van het thema ‘Echtscheiding’ in het kader van Jeugdbeleid. Begin 2019 werd op Zuid-Limburgs niveau de werkgroep ‘Goed uit Elkaar’ gestart. Vanwege een combinatie van factoren werd de werkgroep Goed uit Elkaar in 2020 opgeheven. In 2022 werd besloten dit project nieuw leven in te blazen en de projectleiders rol te beleggen bij een van de proces- en contentmanagers van CJG043.

Er werd gestart met een analysefase, als update en eerste verdieping op het plan uit 2019. Als onderdeel van deze analyse werden onder andere een aantal interviews afgenomen met diverse ketenpartners, er werd een online vragenlijst uitgezet onder jeugdconsulenten uit de regio 043 en er vond een uitgebreide deskresearch plaats naar landelijke onderzoeken en best practices. Dit heeft geresulteerd in een analyserapport en PowerPoint-presentatie met alle data. Professionals uit de regio 043 kunnen deze documenten inzien door in te loggen op de besloten projectpagina op deze website. Stuur een mail naar danielle.posthumus@maastricht.nl voor inloggegevens. In het analyserapport worden drie perspectieven beschreven op een vervolgaanpak.

Aanpak Project Goed uit Elkaar

Hieronder volgen drie perspectieven op hoe we als regio 043 vanuit het project ‘Goed uit Elkaar’ vervolg gaan geven aan het proces om te komen tot een verbeterde aanpak voor gezinnen die te maken krijgen met echtscheiding. De perspectieven verschillen in scope, waarbij perspectief 1 zich enkel richt op de interne gemeentelijke organisatie, perspectief 2 daaraan toevoegt het versterken van het netwerk en in perspectief 3 daarnaast ook nog geïnvesteerd wordt in de ontwikkeling van nieuwe interventies samen met het netwerk. De beleidsadviseurs Jeugd hebben besloten om gefaseerd uitvoering te gaan geven aan de verschillende perspectieven.

Perspectief 1: Focus op Gemeentelijke Aanpak
In deze variant beperken we onze focus tot de interne gemeentelijke organisatie. We gaan uit van wat er al is en proberen dat te verstevigen.
Interventies die hierbij passen zijn:

• Het organiseren van periodieke deskundigheidsbevordering voor jeugdconsulenten.
• Het maken en delen van een sociale kaart op het gebied van echtscheidingspreventie voor jeugdconsulenten.
• Vergroten van de naamsbekendheid van het huidige aanbod op het gebied van (v)echtscheidingspreventie) via de kanalen van CJG043 en via jeugdconsulenten.
• Updaten/ uitbreiden van het themadossier ‘Echtscheiding’ op de CJG043-website met een aantal nieuwe artikels per jaar.
• Uitbreiden van het online aanbod rondom echtscheidingen op de CJG043-website door bijvoorbeeld aanschaf van online programma’s/ leeromgevingen.

Perspectief 2: Focus op Netwerkaanpak
In deze variant verbreden we onze aanpak naar het externe netwerk van ketenpartners. We gaan uit van wat er al is aan aanbod en proberen dat te versterken en verbreden door te investeren in de verbinding tussen ketenpartners.
Interventies die hierbij passen zijn (aanvullend op de acties beschreven onder perspectief 1):

• Het formeren van een projectgroep met afgevaardigden van belangrijke partners op het gebied van echtscheiding om te komen tot een regionaal afgestemde visie op, werkwijze bij en aanbod voor echtscheidingsproblematiek. Vanuit de gemeente nemen we hierin de rol van procesregisseur. Met beperkte inzet van extra financiële middelen vanuit de gemeente, proberen we het bestaande aanbod en de regionale werkwijze te optimaliseren.
• Het organiseren van intervisiebijeenkomsten voor professionals van verschillende organisaties/ het faciliteren van een leernetwerk, waarin inhoudelijke thema’s centraal staan die erop gericht zijn van elkaar te leren en de samenwerking te verbeteren.

Perspectief 3: Focus op Ontwikkeling Nieuw Aanbod en Interventies
Deze variant gaat uit van de aanpak beschreven in perspectief 2 en met de toevoeging dat er vanuit de Maastricht-Heuvelland gemeenten budget wordt vrij gemaakt om samen met het netwerk nieuw aanbod/ interventies te ontwikkelen en implementeren.
Op basis van de resultaten van de analyse zou daarbij gedacht kunnen worden aan:

• Het inrichten van een (digitaal) echtscheidingsloket.
• Het ontwikkelen en implementeren van het werken met ‘gezinsondersteuners’.
• Het ontwikkelen en implementeren van een aanpak waarbij gewerkt wordt met een team specialisten die kunnen worden ingevlogen bij complexe scheidingsproblematiek.

Stand van Zaken Najaar 2024

In 2023 werd de uitvoeringsfase van het Project Goed uit Elkaar gestart, volgens het voor deze fase opgestelde plan van aanpak. Passend binnen het eerste perspectief (focus op de gemeentelijke aanpak) werden er twee deskundigheidsbevorderingssessies georganiseerd voor jeugdconsulenten, verzorgd door experts van Yvoor. Er werd een sociale kaart ontwikkeld (digitaal en printversie) met het preventieve aanbod op het gebied van echtscheiding in de regio 043, het themadossier Echtscheiding van CJG043 werd uitgebreid met nieuwe content, er werd een webinar georganiseerd over samengestelde gezinnen, waarvoor zich maar liefst 119 ouders inschreven en er werd een aparte projectomgeving ingericht op de CJG043-website met alle informatie omtrent het project.

Wat betreft perspectief 2 (focus op netwerkaanpak) werden in 2023 twee netwerkbijeenkomsten georganiseerd met diverse ketenpartners, zoals MIK, Spelentere, GGD, Trajekt, Humanitas, het PO, het VO, de Raad voor de Kinderbescherming en gespecialiseerde zorgaanbieders.

Naar aanleiding van de input uit de eerste netwerkbijeenkomst (d.d. 27 juni 2023) werden drie hoofdthema’s vastgesteld, waar we als netwerk mee aan de slag willen:

1. Samenwerking in het Netwerk
2. Laagdrempelige Informatie en Advies voor Ouders en Professionals
3. Nieuwe Organisatiestructuren

Er werd een plan van aanpak uitgewerkt voor het vervolg. Het idee was om voor thema 2 en 3 werkgroepen te formeren die aan de slag zouden gaan met de nadere uitwerking/ concretisering van de geformuleerde vraagstukken binnen het betreffende thema. Waarna er in een volgende gezamenlijke bijeenkomst een terugkoppeling zou plaatsvinden. In de praktijk bleek dit echter lastig te realiseren, omdat de afgevaardigden onvoldoende ruimte hadden om een actieve rol op zich te nemen binnen het project. Hierdoor zijn er sindsdien geen verdere stappen ondernomen wat deze thema’s betreft.

Het plan van aanpak voor de nadere uitwerking van het eerste thema, de samenwerking in het netwerk, is wél opgepakt, door middel van focusgesprekken met de diverse ketenpartners in de periode september – februari 2024. Deze focusgesprekken werden uitgevoerd door de projectleider ‘Goed uit Elkaar’. Hieruit zijn een aantal belangrijke inzichten voren gekomen wat betreft hiaten in het huidige aanbod en knelpunten in de samenwerking in het netwerk. Deze inzichten vormen de basis voor de volgende stap in dit project; namelijk het ontwikkelen van nieuwe organisatiestructuren en aanbod ter ondersteuning van gezinnen die te maken krijgen met scheiding. In de besloten projectomgeving vind je een weergave van de conclusies uit de focusgesprekken.

In 2024 werd een werkgroep geformeerd met twee gespecialiseerde zorgaanbieders met als doel een reeks webinars te ontwikkelen, gericht op deskundigheidsbevordering voor jeugdprofessionals in de regio.

Actielijnen voor 2025

1. Deskundigheidsbevordering voor Jeugdprofessionals

Uit de analysefase blijkt dat veel jeugdprofessionals de communicatie met ouders in (v)echtscheiding als uitdagend ervaren. Hoe zorg je ervoor dat je niet wordt ingezogen in de strijd? En hoe kun je het kind centraal blijven stellen in gesprekken met ouders? Jeugdconsulenten en ook andere professionals in de keten hebben de wens uitgesproken voor deskundigheidsbevordering in deze.

Vanuit het Project ‘Goed uit Elkaar’ werd besloten om tegemoet te komen aan deze wens door in samenwerking met experts op het gebied van complexe scheidingen een aantal webinars op te gaan nemen die blijvend beschikbaar worden gesteld op de CJG043-website. Door te kiezen voor webinars als middel ben je minder afhankelijk van volle agenda’s, verlof en verloop van professionals en kun je een grote groep professionals bereiken. Deze webinars dienen bij te dragen aan het vergroten van inhoudelijke expertise en gevoel van bekwaamheid bij individuele professionals enerzijds en anderzijds het hanteren van dezelfde visie en taal binnen de keten.

Wellicht dat er in de toekomst – aanvullend op deze webinars – 2x per jaar een fysieke bijeenkomst georganiseerd kan worden voor jeugdprofessionals waarin er ruimte is voor dialoog en verdieping naar aanleiding van (een van) de webinars.

2. Ontwikkelen Nieuwe Organisatiestructuren & Aanbod

Uit de gevoerde focusgesprekken met diverse partners in de keten komen een aantal belangrijke knelpunten naar voren voor wat betreft de manier waarop het aanbod en de samenwerking binnen de keten op dit moment georganiseerd is voor gezinnen die te maken krijgen met een relatiebreuk of scheiding. Een belangrijk actiepunt voor 2025 is om een werkgroep te formeren om op basis van deze knelpunten en best practices uit den lande (bijvoorbeeld het Programma Scheiden zonder Schade) te komen tot een nieuwe manier van samenwerken en aanbod. Gedacht kan worden aan het inrichten van een scheidingsloket waar alle disciplines in vertegenwoordigd zijn en waar ouders op een laagdrempelige manier terecht kunnen voor informatie en advies op alle levensgebieden. Maar ook het formeren van expertiseteam dat ingevlogen kan worden bij complexe problematiek, een pilot met gratis relatietherapie of het werken met een kindbehartiger zou onderzocht kunnen worden.

3. Toevoegen Online Aanbod CJG043-Website

In 2025 zullen een aantal nieuwe digitale tools worden toegevoegd aan de CJG043-website rondom scheidingsproblematiek. Zo biedt OudersInc. – een online programma voor jonge ouders gericht op het verbeteren van de onderlinge communicatie en samenwerking – vanaf 2025 een app voor ouders met een lage SES, die beschikbaar is in 5 talen. In dit artikel lees je meer over het reguliere OudersInc. Programma. Ook wordt onderzocht of we een online leeromgeving gericht op nieuw samengestelde gezinnen gratis beschikbaar kunnen stellen.