In het voorjaar van 2024 kregen kinderen van 8 en 9 jaar in Vaals de kans om gratis deel te nemen aan een mindfulness training. In het eerste deel van het interview met Milou lees je meer over dit succesvolle initiatief in de gemeente Vaals. In dit artikel vertelt Milou Bothmer, de betrokken mindfulness trainster, meer over het belang van mindfulness voor kinderen én hun ouders! 

Over het belang van mindfulness

Waarom kan het beoefenen van mindfulness zo waardevol zijn? Milou: “In de huidige maatschappij doen we heel veel op de automatische piloot. Hoe vaak komt het niet voor dat je van A naar B rijdt, zonder op te merken wat je bent tegengekomen? Die automatische piloot is functioneel en mag er ook best zijn. Maar het lijkt erop dat we de balans wat kwijt zijn, doordat we continu in de doe-modus zitten en te weinig in de ‘zijn-modus’. Mindfulness is een effectieve methode, die kan helpen om deze balans te herstellen.”

Wat is mindfulness precies?

Milou: “Bij mindfulness draait het eigenlijk om het oefenen van met aandacht in dit moment te zijn. De essentie van mindfulness is jezelf beter leren kennen, door in de verstilling te gaan en met een open, aandachtige, niet oordelende houding aanwezig te zijn bij alle ervaringen die voorbijkomen in die verstilling. Er is geen goed of fout bij mindfulness; het gaat om het oefenen met ZIJN in plaats van DOEN.

Door mindfulness te beoefenen leer je anders om te gaan met stressvolle (opvoed)situaties, verbetert je slaap en je concentratievermogen en kun je meer ontspannen en aanwezig zijn in het moment. Daarnaast draagt mindfulness bij aan het vergroten van het lichaamsbesef en -bewustzijn en het beter kunnen opmerken van je eigen grenzen en behoeften. Hierdoor wordt het makkelijker om beter voor jezelf te zorgen. Het mooie is dat kinderen veel leren van wat hun ouders hen voorleven, waardoor je je kinderen met het beoefenen van mindufness een waardevolle kwaliteit kunt meegeven.”

Overlevingsmodus

“Veel werkende ouders staan een groot deel van de dag in ‘standje overleven’, zoals ik dat noem. We rennen vaak van hot naar her. Vanuit de ochtendrush naar het werk, deadlines, kinderen ophalen, ondertussen nog een cadeautje voor dat kinderfeestje regelen, op tijd eten en daarna door naar een clubje en voordat we het weten is de dag voorbij. Misschien herken je wel dat de drukte, stress en haast leiden tot een korter lontje en dat je de mooie dingen van het leven even minder ziet. Ook mis je hierdoor belangrijke signalen in jezelf, bijvoorbeeld over grenzen die bereikt worden. Mindfulness kan daarbij helpen, door kleine momentjes van vertraging te creëren, waarin je even contact kunt maken met jezelf. Zodat je kunt opmerken ‘wat gebeurt er in mij?’, ‘wat gebeurt er om me heen?’, ‘wat heb ik nodig op dit moment?’ of ‘wat heeft mijn kind nodig op dit moment?’”. Zo kun je gaan leren vertragen en (ver)dragen.

It takes a village…

“Er komt ook gewoon ontzettend veel op het bordje van ouders tegenwoordig; het leven speelt zich veel meer dan vroeger af binnen de vier muren van het gezin. Vroeger leefden mensen met elkaar samen in een gemeenschap. Daarin was het ook veel meer vanzelfsprekend om gezamenlijk zorg te dragen voor bepaalde zaken, zoals bijvoorbeeld de zorg voor de kinderen. Nu is het normaal dat ouders alles alleen doen; zorgen voor inkomen, het huishouden, er voor de kinderen zijn, zorgen over problemen in de wereld en de toekomst… en dat is gewoon ook heel veel. Logisch dat je dan als ouder niet altijd met je volle aandacht erbij bent.”

Impact op kinderen

“Kinderen voelen aan dat hun ouders druk zijn en niet echt met hun aandacht erbij zijn. Het risico bestaat dat een kind een ouder niet verder wil belasten met de eigen emoties, waardoor spanningen in het stress-systeem van het kind blijven zitten. Dit kan zich op allerlei manieren uiten. Denk bijvoorbeeld aan nagelbijten, slecht slapen of niet goed kunnen concentreren op school. Door meer te vertragen en het tempo te volgen van onze kinderen kunnen we ze meer ontmoeten en ten volle aanwezig zijn bij dat wat er is. Ik ben dan ook van mening dat het ontzettend belangrijk is om te bouwen aan een samenleving die meer zorgt voor elkaar, zodat ouders ruimte hebben om goed voor zichzelf zorgen. Al besef ik me ook heel goed dat dat een uitdaging is…”

Het belang van zelfzorg voor ouders

Wat zou mindfulness hieraan kunnen bijdragen? Milou: “In een mindfulness training voor ouders kunnen oude (gedachten)patronen, weerstand of gevoelens aan het licht komen. Zo kun je je bewust zijn van wat je in je vroege leven hebt gemist en wat vandaag de dag nog blijft bepalen hoe je je gedraagt, wat je voelt en denkt. En als je je hier bewust van bent, wordt het ook makkelijker om hieraan tegemoet te komen (eventueel met hulp). Daarnaast kan een mindfulness training bijdragen aan het vinden van balans. Door mindfulness beoefening kunnen we ons trainen in het richten van onze aandacht en opmerken welke gevoelens er gevoeld willen worden en welke behoeften op de voorgrond staan. Door hier bewust van te zijn, kun je dit gaan gebruiken als kompas. Kinderen pikken deze vibe heel snel op en zullen erin mee gaan. En het mooie is; je kunt altijd opnieuw beginnen, in iedere periode van ons leven en op ieder moment van de dag!”

Investeren in jezelf, voor je kind

“In die zin zou mijn boodschap dus echt zijn; ’investeer in jezelf, ouders; dat komt de kinderen enorm ten goede!’ Kinderen zijn immers van zichzelf al mindful, het is de omgeving die heel veel van hen vraagt tegenwoordig. Kinderen zijn gebaat bij vertraging. Die hebben vaak zoiets van; mag het wat langzamer allemaal?”. Zeker als het gaat om ouders van jonge kinderen. Jonge kinderen staan nog zó in verbinding met de ouder. Dit maakt dat ik bij jonge kinderen tot 10 jaar eigenlijk het liefst met de ouder werk aan het vergroten van bewustzijn. Zodat zij meer verbinding met zichzelf voelen en daardoor ook meer verbinding met hun kind kunnen ervaren.”

Druk bij kinderen

“Je ziet dat niet alleen de ouders, maar ook de kinderen tegenwoordig veel in de doe-modus zitten. Ze hebben lange schooldagen en daarna moet er ook nog van alles; BSO, clubjes, huiswerk, feestjes. Ook de druk om te moeten presteren is echt een ding van tegenwoordig. Social media helpt natuurlijk ook niet mee; alles gaat maar door en de keuzes zijn eindeloos. Dat is een groot probleem; ’het stopt niet’. In de training merkte ik dat kinderen ook last hebben van alles wat in het nieuws voorbijkomt; de oorlogen en andere ellende. Dat houdt hen wel bezig. Dit alles vertaalt zich in piekeren, minder goed slapen, niet goed kunnen concentreren, stress. Je hoort tegenwoordig ook van jongeren met burn-out klachten…”

Over de kracht van mindfulness voor kinderen

“Een mindfulness training kan kinderen echt iets geven om beter om te gaan met de uitdagingen van de huidige maatschappij. In de mindfulness training leer ik kinderen op spelenderwijze om signalen van het lichaam op te merken, gedachten op te merken en om te gaan met lastige gevoelens. Dit doen we onder andere door ademhalingsoefeningen, creatieve oefeningen en ook beweegopdrachten. Ook krijgen de kinderen oefeningen mee voor thuis, die ze samen met hun ouders kunnen doen. Dat is win-win en kan voor een fijn verbindingsmoment zorgen.”

Zoals blijkt uit de pilot met ‘Mindfulness voor kinderen’ in Vaals, ervaren zowel kinderen als ouders positieve veranderingen door de training. Kinderen geven onder andere aan zich rustiger te voelen, beter te slapen en zich beter te kunnen concentreren op school. In het eerste deel van het interview met Milou lees je meer over deze pilot en de behaalde resultaten.

Milou besluit: “Als je al op jonge leeftijd bekend raakt met je lichaam, stresssignalen kunt herkennen en deze ook kunt delen draagt dat echt bij aan een veerkrachtige levenshouding en dat is heel waardevol voor de rest van hun leven. Ik gun alle ouders en kinderen dat ze van de samenleving mogen ontvangen wat ze nodig hebben en ze hun leven voller mogen leven. Zo kunnen we groeien naar een veerkrachtige samenleving.”