KOPOPOUDERS: OUDERSCHAP ALS HET PSYCHISCH MOEILIJK GAAT…
Elke ouder kan in zijn leven een periode meemaken waarin het psychisch moeilijk gaat. Door bijvoorbeeld overspannenheid of een burn-out, depressie of angstproblematiek. Ook zijn er ouders die kampen met verslavingsproblematiek. Wij gingen in gesprek met Resie Canter Visscher en Joyce van Erp, preventiewerkers van het team KOPP/KOV van Mondriaan. Want wat is nu de impact van psychische en/of verslavingsproblematiek op ouderschap? En wat betekent dit voor je kind? En het belangrijkste natuurlijk; hoe kun je voorkomen dat kinderen lijden onder de psychische problematiek van de ouder? Deze thema’s komen allemaal aan bod in de Ouderondersteuningsgroep KopOpOuders. Joyce en Resie vertellen er meer over in dit interview!
>> Ga naar onze aanmeldpagina om je direct aan te melden voor de gratis Ouderondersteuningsgroep KopOpOuders!
KOPP/KOV?
Voor we aan het interview beginnen, willen we graag weten waar de afkorting ‘KOPP/KOV’ voor staat! Resie legt uit: “KOPP staat voor Kinderen van Ouders met Psychische Problemen en KOV voor Kinderen van Ouders met Verslavingsproblematiek. Wij als preventiewerkers van KOPP/KOV zijn er om problemen bij deze kinderen te voorkomen en zorgen te verlichten.”
De impact op ouderschap
“Het lastige is dat je psychische problemen vaak niet (direct) kunt zien. Dat maakt het moeilijker om te begrijpen wat het betekent om met die klachten zorg te moeten dragen voor kinderen. Ik vergelijk het daarom weleens met de griep. Als je koorts hebt en grieperig bent, dan is het ook moeilijk om jezelf te activeren om alle dagelijkse dingen te doen. Of uitgebreid interesse te tonen in het verloop van de schooldag van je kinderen. Misschien ben je wat ongeduldiger of juist wat toegeeflijker naar de kinderen? In feite zijn ouders met psychische problemen ook op een bepaalde manier ‘ziek’. Dus die vergelijking kan wel helpen om wat concreter te maken wat het in sommige gevallen kan betekenen voor de opvoeding.”
De impact op kinderen
“Elk kind is anders. En ook elke situatie is anders. Dus je kunt niet zomaar zeggen wat de impact van psychische of verslavingsproblematiek bij de ouder is op de ontwikkeling van het kind. Het karakter van het kind is bepalend, maar ook de mate waarin zogenaamde ‘beschermende factoren’ aanwezig zijn. Wij als preventiewerkers richten ons ook sterk op die beschermende factoren, want daar heb je invloed op! Door deze te versterken of uit te breiden, verklein je de kans op lange termijngevolgen voor het kind.”
Beschermende factoren
“Eén van de dingen die heel belangrijk zijn, als het (tijdelijk) minder goed gaat met één van de ouders, is dat de vaste dingen zoveel mogelijk blijven bestaan. Dat de dagstructuur behouden blijft en dat kinderen bijvoorbeeld naar hun clubjes kunnen blijven gaan. Wat we daarnaast ook uit wetenschappelijk onderzoek weten, is dat het heel belangrijk is dat kinderen goede uitleg krijgen over wat er aan de hand is met de ouder. Soms denken ouders dat het kind niets ervan mee krijgt, maar kinderen hebben voelsprieten. Ze merken dus heel snel dat er iets speelt. Als er niet met ze over gepraat wordt, gaan ze hun eigen verhaal vormen. Je ziet dan vaak dat ze denken dat het door hen komt, dat het met vader of moeder niet goed gaat. Dat wil je natuurlijk voorkomen! Ik herinner me een kind dat eens tegen me zei: ‘het was net alsof er een grote dinosaurus in de kamer stond, iedereen zag het en had het erover, maar niet met mij…’
‘het was net alsof er een grote dinosaurus in de kamer stond, iedereen zag het en had het erover, maar niet met mij…’
Praten over wat er aan de hand is en gebeurt, is dus eveneens een belangrijke beschermende factor. In dat kader kijken wij als preventiemedewerkers ook altijd naar het netwerk. Zijn er steunfiguren voor het kind? En mag het kind die dan ook bellen van de ouders? Vaak zijn kinderen erg loyaal en hebben ze expliciete ‘toestemming’ nodig om in alle openheid met buitenstaanders te praten over wat ze thuis meemaken. Ten slotte is het belangrijk dat kinderen leren op een goede manier hun emoties te uiten. Wat doe je als je je bang, boos of verdrietig voelt?”
De ‘gezonde’ partner
“Ook de ‘gezonde’ partner, als deze er is, is een zeer belangrijke beschermende factor. Deze kan met het kind praten over wat er gebeurt, uitleg geven over wat er aan de hand is, structuur bieden en ook leuke dingen doen met het kind. Wanneer de ‘gezonde’ partner de rol van ‘veilige basis’ kan innemen, verkleint dat het risico op lange termijn gevolgen bij het kind. Ook voor de ouder met psychische problemen kan de wetenschap dat de partner zich op een goede manier over de kinderen ontfermt, een stuk ontlasting bieden. Alle ouders willen immers dat het goed blijft gaan met de kinderen!”
Gevolgen
Maar wat als er onvoldoende beschermende factoren aanwezig zijn? Joyce: “uit onderzoek weten we dat het opgroeien bij een ouder met psychische of verslavingsproblematiek zowel op de korte als lange termijn gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van kinderen. Op korte termijn zie je bijvoorbeeld dat kinderen extra aandacht gaan vragen, of zich juist helemaal gaan wegcijferen om maar niemand tot last te zijn. Ook zien we dat kinderen soms uit schaamte geen vriendjes mee naar huis meenemen en daardoor in een sociaal isolement raken. Sommige kinderen nemen taken en verantwoordelijkheden over die eigenlijk helemaal niet bij hun leeftijd passen en kunnen daardoor onvoldoende kind zijn. Bij kinderen van ernstig depressieve ouders zie je weleens dat kinderen bang zijn om de ouder alleen te laten en daardoor nauwelijks nog aan hun eigen sociale leven toekomen. Op de lange termijn zie je dat deze kinderen bijvoorbeeld minder sociale en communicatieve vaardigheden ontwikkelen, moeilijker grenzen herkennen en het moeilijk vinden om anderen te vertrouwen.”
Zoek hulp! Ook als het goed gaat!
Resie en Joyce benadrukken dat het belangrijk is om tijdig hulp in te schakelen van preventiewerk. Ook als het goed gaat! Want dan kun je bekijken hoe je ervoor kunt zorgen dat het goed blijft gaan. In Maastricht-Heuvelland is er een breed aanbod voor verschillende leeftijdsgroepen. Zo kun je kiezen voor individuele begeleiding aan huis door één van de preventiemedewerkers. In 1 tot 5 gesprekken wordt er stil gestaan bij de dingen die lastig gaan, de dingen die goed gaan en de beschermende factoren. Daarnaast zijn er ook verschillende groepstrainingen die gratis worden aangeboden voor kinderen in Maastricht-Heuvelland. Klik op de link van de betreffende cursus om te zien wanneer een volgende cursus start en je kind aan te melden!
‘PIEP zei de Muis’ is bedoeld voor kinderen van 4,5 tot en met 7 jaar, die extra steun nodig hebben omdat er thuis of in hun omgeving veel stress en spanningen zijn. Dit door bijvoorbeeld ziekte of depressie in het gezin, een scheiding, veel ruzie, een dierbare die overlijdt.
De Doe-Praatgroep is bedoeld voor kinderen die opgroeien met een ouder die kampt met psychische en/of verslavingsproblematiek. De bijeenkomsten van de Doe-Praatgroep zijn erop gericht het kind sterker te maken, om beter te kunnen omgaan met datgene wat er in de thuissituatie speelt en daarmee eventuele problemen te voorkomen.
De Tienergroep is bedoeld voor kinderen in de leeftijd van 12- 16 jaar die opgroeien met een ouder die kampt met psychische en/of verslavingsproblematiek. De bijeenkomsten van de Tienergroep zijn erop gericht het kind sterker te maken, om beter te kunnen omgaan met datgene wat er in de thuissituatie speelt en daarmee eventuele problemen te voorkomen.
De 16+ Themabijeenkomsten zijn bedoeld voor jongeren in de leeftijd van 16-24 jaar die zijn opgegroeid met een ouder die kampt met psychische en/of verslavingsproblematiek. Deze bijeenkomsten zijn erop gericht om de jongere sterker te maken en te helpen in deze levensfase van groeien naar volwassenheid.
De Ouderondersteuningsgroep KopOpOuders is bedoeld voor ouders met psychische en/of verslavingsproblematiek, die kinderen in de leeftijd van 2-18 jaar hebben. Want als je als ouder kampt met een burn-oud, depressie, angst of een persoonlijkheidsstoornis, of als je problemen hebt met het gebruik van een genotmiddel, dan heeft dit vaak invloed op de gezinssituatie.
Wat kun je zelf doen?
Meer lezen?
De website www.KopOpOuders.nl is er voor alle ouders die last hebben van stress, psychische problemen of een verslaving, en hun partner. Je kunt er terecht voor:
- Informatie en tips over hoe je een zo goed mogelijke ouder kunt zijn.
- Een online groepscursus, waaraan je anoniem kan deelnemen.
- Een online zelfhulpcursus met of zonder begeleiding.
- Advies via de e-mail van een deskundige.
- Ervaringsverhalen van ouders, en je kunt er ook je eigen verhaal delen.
Kijk ook eens op: trimbos.nl.
