Sinds februari 2022 organiseren Humanitas en Trajekt op regelmatige basis een lotgenotengroep voor gescheiden vaders, die geen of nog maar heel weinig contact hebben met hun kind. Het idee voor dit initiatief kwam vanuit een vraag uit de praktijk van de WMO en Jeugd Consulent. In dit interview met begeleiders Anja Schulpen (Trajekt) en Sabine Krans (Humanitas) lees je meer over dit waardevolle aanbod!

Uit de praktijk geboren

Het idee voor de Lotgenotengroep voor Gescheiden Vaders is ontstaan uit een gesprek van een WMO-consulent met een vader, die na de scheiding geen contact meer had met zijn kinderen. Hoewel dit niet de aanleiding was voor zijn hulpvraag bij de WMO, werd uit zijn verhaal duidelijk dat hij hier veel verdriet over had. Er bleek wel professionele begeleiding betrokken te zijn rondom de scheiding, toch ontbrak daarin nog iets. Deze vader gaf aan behoefte te hebben aan een soort lotgenotengroep, waar hij zijn verhaal en ervaringen zou kunnen delen met andere vaders die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt.

Zoektocht

Na dat gesprek besloot de WMO-consulent op onderzoek uit te gaan naar een dergelijk aanbod in de regio 043. Ze ging te rade bij haar collega’s van team Jeugd of zij een dergelijk aanbod kenden en zocht online. Er bleek wel allerlei aanbod te zijn voor gescheiden ouders, zoals de workshop ‘Opvoeden in Twee Huizen’ van Trajekt, maar dat sloot niet aan bij de vraag van deze vader. Dit aanbod is vooral gericht op gescheiden ouders die wél nog contact hebben met hun kinderen. Daarop ontstond de vraag of het mogelijk was een nieuw aanbod te ontwikkelen. Deze vraag kwam terecht bij Anja Schulpen van Trajekt. Zij heeft veel kennis en ervaring op het gebied van omgaan met verlies en rouw. Ook Sabine Krans van Humanitas raakte betrokken. Zij heeft vanuit haar werk bij de BOR (Begeleide Omgang Regeling) en COR  (Communicatie Ondersteuning regeling) veel ervaring met gescheiden ouders. En zo is het balletje gaan rollen…

De lotgenotengroep voor gescheiden vaders in praktijk

Sabine: “Begin 2022 zijn we gestart met de eerste groep van acht vaders. Zij kwamen via allerlei wegen bij ons terecht; we hadden flyers verspreid, promotie gedaan op Facebook en allerlei andere kanalen. En ook vanuit de gemeente werden vaders op dit aanbod gewezen. We hebben alle vaders uitgenodigd voor een individueel kennismakingsgesprek, om te bekijken of ze bij de groep pasten. En dat doen we nog steeds als een nieuwe vader zich meldt. Het is belangrijk dat de acute fase en alle emoties die daarbij horen achter de rug is. Zodat de vaders die deelnemen aan de groep matchen in de fase en de emoties waar ze mee zitten.”

>> Lees ook: 5 fases bij het verwerken van een relatiebreuk of scheiding

Praktische informatie over de lotgenotengroep

Anja: “De bijeenkomsten van de Lotgenotengroep voor Gescheiden Vaders vinden ongeveer 1x per vier à zes weken plaats in de Maastrichtse wijk Malberg. De bijeenkomsten starten om 19.00 uur en duren ongeveer 2.5 uur. Ze worden standaard begeleid door Sabine en mij; als een van ons tweeën niet kan, gaat de bijeenkomst niet door. De groep bestaat gemiddeld uit acht vaders, waarvan sommigen al sinds het begin komen. Een aantal vaders is na een tijd gestopt en er zijn nieuwe vaders bij gekomen. Het is ook niet erg als een vader een keertje verhinderd is en een bijeenkomst moet overslaan. Naast de fysieke bijeenkomsten is er een app-groep waarin vader elkaar steunen, bijvoorbeeld op moeilijke momenten zoals met Vaderdag of Kerstmis, en waarin ook informatieve artikelen worden gedeeld. Sommige vaders treffen elkaar ook buiten de bijeenkomsten om, om bijvoorbeeld samen een biertje te pakken.”

Hop-on hop-off

Sabine: “Toen we in 2022 gingen starten met de lotgenotengroep, hadden we natuurlijk geen idee wat we konden verwachten. ‘Vaders aan het praten krijgen over hun emoties’, zou dat überhaupt wel gaan lukken? We hadden bedacht om het meer in te vullen volgens een vaststaand format van een x aantal bijeenkomsten met voor elke bijeenkomst een programma met thema’s en werkvormen. Na afloop van die reeks bijeenkomsten zou de groep dan afgesloten worden en zou een nieuwe groep kunnen starten.

Dat bleek in de praktijk echter niet zo te werken, omdat de vaders voor langere tijd behoefte hebben om in verbinding te zijn en kracht bij elkaar te halen. Daarom werken we nu met een soort ‘hop-on hop-off’ systeem waarbij vaders kunnen aansluiten en kunnen stoppen wanneer ze willen. Ook het werken met thema’s hebben we losgelaten. We maken een rondje van hoe het met iedereen gaat en daarin komen altijd wel relevante thema’s naar voren om dieper op in te gaan. En onze zorg over vaders aan het praten krijgen, bleek ook helemaal onterecht. Er worden zulke mooie dingen verteld, diepe emoties gedeeld,… Heel bijzonder om dat te mogen meemaken.”

Zingeving

Anja: “Deze groep is er in basis voor bedoeld om opnieuw zingeving te zoeken. ‘Hoe kun je verder leven met het verdriet en de pijn van het gegeven dat je je kind niet meer, of veel minder ziet dan je zou willen?”. Dat is waar de gesprekken over moeten gaan en waar ik vanuit mijn kennis en ervaring in het begeleiden bij verlies en rouw probeer in te ondersteunen. Het is de bedoeling dat de vaders bij elkaar komen om samen te zoeken naar manieren om met de moeilijke situatie om te gaan. Het vinden van steun aan elkaar en gevoelens en ervaringen te delen.”

Eyeopener

“Waar we het over willen hebben, zijn de dingen waar je zelf iets aan kunt veranderen in jezelf om de situatie – die objectief gezien ook heel naar kan zijn – tóch leefbaarder te maken. En dan zie je dat de steun die de vaders elkaar onderling kunnen geven, heel helpend is. Als een andere vader tips geeft van ‘misschien kun je dit of dit eens proberen’, is dat een stuk waardevoller dan wanneer Sabine of ik dat zouden zeggen.

Onlangs was er bijvoorbeeld een vader die vertelde over de afweging die hij had gemaakt om geen contact meer met zijn kinderen te zoeken. Dit vanuit de gedachte dat hij zijn kinderen niet in de situatie wilde brengen dat ze zouden moeten kiezen. Hij had bewust de keuze gemaakt hen dat niet aan te doen, hoe erg hij dat zelf ook vond. Voor andere vaders, die veel meer in de strijd-modus zitten, was dat wel een eyeopener. Dat je de keuze hebt om wel of niet die strijd aan te gaan. En voor wie doe je dat dan eigenlijk? Voor jezelf of voor de kinderen? Dat soort vragen en de verschillende perspectieven daarop, leveren hele interessante gesprekken op!”

3-0 achter

Sabine: “Wat mij heel erg opvalt in algemene zin, is dat vaders er bij wijze van spreken bijna niet mee kunnen leven dat ze hun kinderen een periode niet gezien hebben. Dat blijft ook terugkomen in de verhalen die ze vertellen. Die tijd kun je niet meer inhalen en dat is lastig om mee om te gaan. Het heeft echt een enorme impact op vaders, als ze hun vaderrol niet hebben kunnen vervullen. Of zich daarin niet serieus genomen voelen.

En ergens begrijp ik dat heel goed; in onze maatschappij is de moederrol heel vanzelfsprekend. Terwijl vaders hun rol veel meer moeten bevechten.” Anja knikt bevestigend: “Ja, dat is ook wat ik de afgelopen jaren veel heb gevoeld, gezien en gehoord. Dat vaders eigenlijk direct al een 3-0 achterstand hebben. Als je de verhalen niet van dichtbij hoort, kun je je dat niet voorstellen. Maar het komt overal terug; bij scholen, rechters, Bureau Jeugdzorg. Het hele systeem lijkt toch echt meer op moeders georiënteerd te zijn. Ik heb me daar heel erg over verbaasd.” 

Strijdbaar

Sabine: “Je merkt in de bijeenkomsten dat een deel van de groep daarin ook echt strijdbaar is. Ze willen zich inzetten om aandacht te vragen voor deze ongelijkheid tussen moeders en vaders en onderzoeken mogelijkheden om actie te ondernemen tegen het systeem. In dat kader hebben we een tijd geleden ook een aantal opvoedingsondersteuners en een schoolmaatschappelijk werker, die regelmatig werken met gezinnen die te maken hebben gehad met scheiding, uitgenodigd bij een bijeenkomst. Daarin hebben de vaders verteld wat het met hen doet dat ze niet de vader kunnen zijn die ze gedacht hadden te zijn. Je zag gewoon dat de professionals daardoor geraakt werden”. Anja: “Je verzandt bij deze problematiek heel makkelijk in verhalen over de strijd. Terwijl het eigenlijk veel meer zou moeten gaan over de emoties die daaronder liggen.”

Meer weten?

Wil je naar aanleiding van dit artikel meer weten over dit mooie initiatief? Of wil je jezelf aanmelden? Neem dan per mail contact op met Anja (anja.schulpen@trajekt.nl) of Sabine (s.krans@humanitas.nl).