De leesvaardigheid van de Nederlandse jeugd is de afgelopen jaren gedaald. En ook hun leesplezier is achteruitgegaan. Nederlandse leerlingen behoren tot de minst gemotiveerde lezers wereldwijd, blijkt uit recent onderzoek. Voor de Heuvellandbibliotheken is leesmotivatie dan ook een speerpunt. Pollie Kaal vertelt ons in dit interview over de acties die zij inzetten in samenwerking met partners om het (voor)leesplezier bij ouders en kinderen aan te wakkeren en te bevorderen.

Een krukje met 3 poten

“Lezen is ontzettend belangrijk voor je woordenschat. Met 15 minuten per dag lezen, leert een kind 1000 nieuwe woorden per jaar. Dat is ontzettend veel. Als kinderen een achterstand hebben op dit vlak, dan moeten ze heel erg hard werken om dit in te halen. Ik zie leesonderwijs als een krukje met 3 poten, je hebt het technisch lezen, begrijpend lezen en het leesplezier. Als 1 van die 3 poten er niet is, blijft het krukje niet staan. Je kunt kinderen veel dingen aanleren, maar als het leesplezier er niet is dan lezen ze minder. Het aanwakkeren en stimuleren van dit leesplezier is niet alleen een rol van school en bibliotheek, het is ook een belangrijke rol van ouders. Het begint namelijk al als je kind nog een baby is. Wij ondersteunen hier graag bij.”, aldus Pollie.

>> Lees ook eens het interview: Waarom de taalontwikkeling van kinderen zo belangrijk is?

BoekStart

“Baby’s vertrouwd laten raken met boeken is zo belangrijk. Samen een boekje lezen – plaatjes aanwijzen en verhaaltjes vertellen – het is echt een fijn moment en het versterkt de band met je baby. Kinderen die als baby al zijn voorgelezen, zijn later beter in taal. Je kan dus niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen. Vanuit deze gedachte is BoekStart ontstaan, dit is een landelijk programma dat kinderen van 0 tot 4 jaar en hun ouders van boeken laat genieten. Er zijn diverse initiatieven in dit programma, zoals het BoekStartkoffertje voor alle kersverse ouders.”

BoekStartkoffertje

“Je krijgt als je je kindje na de geboorte inschrijft bij de gemeente een waardebon via de gemeente, waarmee je het gratis BoekStartkoffertje in de bibliotheek in jouw gemeente kunt ophalen. In het koffertje zitten babyboekjes, een vingerpoppetje en tips om met je kindje te kunnen genieten van lezen. En een bon om je kind gratis te laten inschrijven bij de bieb. Want in de bieb kunnen ook al de allerjongsten op ontdekking gaan. Er is een speciale BoekStarthoek ingericht met onder andere plastic en stoffen boekjes. Deze boekjes worden uiteraard iedere keer na het uitlenen gereinigd.”

BoekStart-activiteiten

“Naast een BoekStarthoek in de bieb organiseren we ook BoekStart-activiteiten. Dit zijn de workshops ‘Muziek op schoot’ voor kinderen van 0-2 jaar en 2-4 jaar,’ Knuffelgym’ voor de 2 tot 4-jarigen, ‘Vertellen met je handjes’, dat is babygebaren voor de kleintjes van 2 maanden tot 2 jaar en ‘Voorlezen met je handen’ voor de 2 tot 4-jarigen. Het zijn gratis toegankelijke activiteiten voor ouders en kinderen, die allemaal in het teken staan van spelenderwijs taal stimuleren.”

BoekStartTrommel

“We zien dat ouders met baby’s soms nog niet het nut zien van een abonnement bij de bieb of dat het wordt vergeten in alle drukte die er dan is met een jong kindje. Maar ook zijn sommige ouders zelf niet zo taalvaardig. Zij hebben moeite met het voorlezen en ervaren een drempel om naar de bibliotheek te gaan. Vandaar dat we nu ook een pilot ‘De BoekStartTrommel’ inzetten. Ouders krijgen dan via het consultatiebureau een waardebon voor dit trommeltje als hun kind rond de 2 jaar is. Met uitreiking hiervan door een bekend contactpersoon en een toelichting erbij over de trommel en de bibliotheek hopen we de ouders die eerst nog niet zover waren, alsnog over de streep te kunnen trekken. Ook voor de niet taalvaardige ouders hebben we dan oog.

In Vaals wordt deze pilot uitgevoerd in samenwerking met de peuteropvang van Spelentère en sluit deze aan op hun VVE-aanpak (Voor- en Vroegschoolse Educatie). Zij besteden extra aandacht aan voorlezen en de ouders gaan samen met een pedagogisch medewerker naar de bibliotheek. Ze krijgen dan een rondleiding, uitleg en de BoekStartTrommel, waarin ook een tegoedbon zit om je kind gratis in te schrijven bij de bibliotheek.”

>> Lees ook eens het artikel: 8 voordelen van voorlezen voor de ontwikkeling van je kind.

Bibliotheek op School

“Niet alleen ouders, maar ook scholen ondersteunen we graag als het gaat om leesbevordering en leesplezier. Met scholen die in de buurt van een bieb liggen, zijn er afspraken gemaakt en de kinderen komen tijdens schooltijd naar de bibliotheek. Een aantal scholen hebben gekozen voor ‘de Bibliotheek op School’, De Heuvellandbibliotheek zorgt dan voor een collectie boeken op school, vernieuwen deze regelmatig en verzorgt het uitleensysteem. Door school geleverde vrijwilligers verzorgen de uitleen.

Ook is er dan voor een aantal uren per week een leesconsulent aan de school gekoppeld. Deze adviseert en ondersteunt op het gebied van leesbevordering en leesplezier. De consulent leest bijvoorbeeld in de klas voor over een bepaald thema, waarna de kinderen een verwerkingsopdracht uitvoeren. Of deze introduceert poëzie aan kinderen in de diverse groepen, waarna de kinderen ook zelf aan de slag gaan met rijmen en dichten. Een leuke activiteit aanbieden tijdens de Kinderboekenweek of het verzamelen van de boeken die aandacht gaan krijgen tijdens de nationale voorleesdagen horen ook bij de activiteiten van de leesconsulent. En er wordt meegedaan aan de nationale voorleeswedstrijd.”

Tips voor leesbevordering en -plezier

“Tips die aan leerkrachten worden meegegeven, maar die met enige aanpassing ook best voor ouders kunnen gelden, zijn onder andere:

• Voorbeeld doet volgen, lees zelf ook een boek tijdens het kwartiertje vrij lezen.
• Kondig eens aan dat je benieuwd bent waar jouw boek over zal gaan en dat je graag na het kwartier eens van een aantal leerlingen hoort waar hun boek over gaat. Zo’n leesvraag stimuleert om het boek ook echt te lezen.
• Wat ook altijd goed werkt is boekpromotie, kinderen die elkaar tippen over een boek dat ze leuk vonden. Zelfs de kinderen in groepen 1 en 2 kunnen dit al.
• Vrij lezen is ook vrije keus lezen. Wil een kind een stripboek lezen, dan is dat prima. Een kind dwingen tot het lezen van bepaalde boeken is funest voor het leesplezier.
• Ook het verplicht uitlezen van een boek, terwijl dat een kind het boek niet leuk vindt, is funest voor het leesplezier. Als een kind het geprobeerd heeft en het boek echt niet leuk vindt, dan is het niet het juiste boek. Biedt eens verschillende genres aan. Belangrijk is dat een kind het beslissende boek vindt. Een boek dat het echt leuk vindt en dat weer aanzet tot het lezen van een ander boek. Een lezer wordt niet geboren, maar die ontstaat!”

Makkelijk Lezen Plein

“Dit is een speciale hoek op de jeugdafdeling in de bibliotheek voor kinderen van de basisschool, die niet zo van lezen houden of daar moeite mee hebben. De collectie van het MLP bestaat uit een gevarieerd aanbod van verschillende materialen. De boeken in deze hoek zijn uitgezocht op een aantrekkelijke omslag en op spannende, makkelijk te lezen tekst. Ze zijn zo gepresenteerd dat het makkelijker wordt om leuk leesmateriaal te vinden en het leesplezier te vergroten. Het Makkelijk Lezen Plein is aanwezig in de bibliotheken Vaals, Margraten en Eijsden.”

>> Thuis kun je met je wat oudere kinderen in plaats van voorlezen ook samen fantasieverhalen bedenken, zoals Barbara. Lees eens haar ervaring: Samen fantasieverhalen vertellen: een knus moment tussen ouder en kind.

Diep lezen

“Diep lezen is een vaardigheid die nodig is voor het lezen van boeken en langere artikelen. Het is een activiteit die complexer is en meer concentratie vergt. De motivatie voor dit ‘diep lezen’ neemt bij jongeren af. ‘Het Leesoffensief’ van de onderwijs- en cultuurraad vraagt hier aandacht voor en subsidieert preventieve projecten op dit vlak. In dit kader gaan de Heuvellandbibliotheken dit schooljaar met 1 basisschool per gemeente meedoen aan een project waarbij extra aandacht is voor de jongens in de bovenbouw. Het is namelijk moeilijker om hen gemotiveerd te krijgen om te lezen. We sluiten aan bij hun interesses en kiezen daarom voor het maken van een game of vlog in een thema dat de school centraal heeft staan. Een leesconsulent zal hierbij ondersteunen, zij begeleidt de kinderen en zoekt boeken uit in dit thema. De kinderen gaan deze boeken lezen en bedenken in groepjes een game of een vlog passend bij het thema en presenteren dit aan de klas aan het einde van het schooljaar.”

Kinderkrant Jong043

“Tot slot doen we ook nog mee aan de kinderkrant Jong043 van Rianne Siebenga. Dit krantje wordt via de basisscholen en bibliotheken in de regio 043 verspreid. Voor deze kinderkrant leveren wij samen met de andere bibliotheken in de regio Maastricht-Heuvelland steeds een bijdrage met de focus op leesbevordering. Zo hebben we pas de schrijver Michael Reefs, een kinderboekenschrijver uit Vaals, gevraagd of hij wat meer over zichzelf en zijn boeken kon vertellen. Michael Reefs schrijft boekenseries die heel spannend zijn. Hij was in juni met zijn nieuwste avonturenverhaal uit de serie ‘De Tempeljagers’ door de Kinderjury genomineerd. Hij werd uiteindelijk voor de krant geïnterviewd door 4 jongens en 2 meisjes. We hopen ook op deze manier weer kinderen te stimuleren tot lezen.”