‘Keigezond’ is een netwerkaanpak voor kinderen met overgewicht of obesitas en hun gezinnen. Dit project loopt al in Maastricht, Sittard-Geleen, Heerlen en Kerkrade. De ambitie is om het te gaan uitbreiden naar andere gemeenten. In dit interview met Sanne Hamers, projectleider Keigezond Maastricht vanuit GGD Zuid-Limburg, lees je meer over deze succesvolle aanpak!

Overgewicht bij kinderen

In Maastricht zijn er bijna 1000 kinderen die kampen met overgewicht. Dat is gemiddeld één op de zeven kinderen. En in sommige wijken zelfs één op de vier kinderen. Misschien vraag je je af waarom het erg is dat veel kinderen wat te dik zijn? Eigenlijk is niet het overgewicht zelf, maar zijn de gevolgen van overgewicht het probleem. Overgewicht kan op termijn namelijk leiden tot suikerziekte, hart- en vaataandoeningen, sommige vormen van kanker, gewrichtsklachten en depressie. Dit maakt overgewicht tot een van de grootste bedreigingen voor de volksgezondheid. Daarom vinden gemeenten, de GGD Zuid-Limburg en het MUMC het belangrijk hier iets aan te doen!

Keigezond

“In 2022 zijn we in de Gemeente Maastricht gestart met Keigezond. Wat dit project zo bijzonder maakt, is dat we niet alleen naar het kind kijken, maar naar het hele gezin en daarbij de verschillende leefgebieden in kaart brengen. Er kunnen namelijk allerlei factoren zijn die een gezonde leefstijl in de weg staan. Samen met het gezin bekijken we waar we als eerste op willen inzetten en op basis daarvan wordt dan de juiste professional erbij gehaald.”

Maatwerk & netwerk

“De vraag of behoefte van het gezin staat dus centraal”, vervolgt Sanne haar verhaal. “Stel dat er financiële problemen zijn, waardoor het moeilijk is om een gezonde leefstijl te hanteren, dan schakelen we financiële ondersteuning in, zodat er meer rust komt om daarna met de leefstijl aan de slag te gaan. Doordat er verschillende professionals en instanties zijn aangesloten bij Keigezond, denk aan (school)maatschappelijk werk, huisartsen, de Praktijkondersteuners Jeugd van de huisarts, diëtisten en fysiotherapeuten is dit dus ook echt een netwerkaanpak.”

Vast aanspreekpunt

“Voor het kind en het gezin is het natuurlijk belangrijk dat ze wel een vast aanspreekpunt hebben. Dit is meestal de jeugdverpleegkundige, die vaak ook al langer betrokkenen is bij het gezin. Dit noemen we ‘de centrale zorgverlener’. Hij of zij inventariseert samen met het gezin wat er speelt, wat de situatie is thuis en op school, hoe het kind zich voelt, hoe men leeft en welke factoren een gezonde leefstijl in de weg kunnen staan. Daarvoor wordt de praatplaat gebruikt (zie onderstaande afbeelding, red.) Vervolgens wordt samen gekeken waar men als eerste aan wil werken en dan haalt de centrale zorgverlener de juiste professional erbij. De jeugdverpleegkundige blijft echter het eerste aanspreekpunt. Hij/zij houdt de vinger aan de pols en kijkt mee of de ingezette begeleiding de juiste is en/of er op andere dingen ingezet kan worden.”

Kinderleefstijlcoach

“Wanneer men met de leefstijl aan de slag wil gaan, wordt er voor het kind een kinderleefstijlcoach ingezet. Hij of zij kijkt samen met het kind en de ouders naar een aantal vaste elementen; voeding, beweging, slaap, schermtijd. Dan wordt er samen gekeken welke kleine aanpassingen mogelijk zouden zijn binnen deze gebieden. Als het bijvoorbeeld gaat over meer beweging in de dag krijgen; zou het kind wat vaker een blokje om kunnen gaan met de hond? Zou het met de fiets of te voet naar school kunnen gaan in plaats van met de auto? Zijn er andere activiteiten die het kind leuk vindt om te doen, om de schermtijd te verminderen?”

Praktische insteek

“De kinderleefstijlcoach gaat altijd heel praktisch te werk. Zo kunnen ze bijvoorbeeld op huisbezoek komen of met het kind (en ouders) naar de supermarkt gaan om te kijken naar gezondere keuzes. De kinderleefstijlcoach kijkt naar het gedrag en de gewoonten van het kind en het gezin en leert hen, stap voor stap, die ongezonde gewoonten om te buigen naar gezondere gewoonten. Of dit nu gaat om voeding, beweging en/of slaap; het gaat om het maken van keuzes die de gezondheid en energie ten goede komen. En de kinderleefstijlcoach helpt daarbij!

Daarnaast kunnen de kinderen die in het Keigezond programma zitten ook gratis deelnemen aan de COACH sports lessen van Maastricht sport. Bij deze lessen sporten de kinderen samen met andere kinderen die ook kampen met overgewicht. De kinderen worden goed begeleid door de trainers om ze het plezier en belang van sporten te laten inzien.

Duurzame gedragsverandering

“Kinderen kunnen 2 tot 3 jaar deelnemen aan het programma Keigezond. Dit is ook nodig om tot duurzame gedragsverandering te komen. Uit onderzoek naar eerdere interventies is gebleken dat als je kortdurend heel intensief inzet, de resultaten vaak ook van korte duur zijn. Wanneer je gedurende lange tijd kleine stapjes zet, behaal je uiteindelijk ook een groot resultaat. Dat is wat we nastreven met dit programma; geen gekke, nieuwe dingen, maar kleine aanpassingen die helemaal passen in de leefwijze en omgeving van het gezin. Dat maakt het dan ook makkelijk om vol te houden.”

Over de impact van overgewicht op kinderen

“Wanneer een kind kampt met overgewicht of obesitas kan dat een flinke impact hebben op het kind. Vaak zie je dit terug in een negatief zelfbeeld, verminderd zelfvertrouwen. Vanaf de leeftijd van 10/11 jaar worden kinderen zich meer bewust van hun lichaam. Ze gaan zich meer vergelijken met leeftijdsgenootjes en rolmodellen op social media en merken dan dat ze ‘anders’ zijn. Sommige kinderen gaan zich uit schaamte wat terugtrekken uit het sociale contact. Andere kinderen doen ook daadwerkelijk negatieve ervaringen op in het contact met anderen, doordat ze worden geplaagd of gepest met hun uiterlijk. De gymles is ook vaak lastig voor kinderen met overgewicht; doordat ze sneller moe en buiten adem zijn.” 

Onbezorgd kind zijn

“Juist ook door deze impact op sociaal-emotioneel gebied, vinden we het vanuit Keigezond niet alleen belangrijk dat het gewicht gedaald en gestabiliseerd is als we het traject afsluiten. Minstens net zo belangrijk is dat het kind weer lekker in z’n vel zit. Zodat het weer onbezorgd, energiek kind kan zijn!  

Meer informatie & aanmelden

Ben je na het lezen van dit interview nieuwsgierig geworden naar het programma Keigezond en wil je hier meer over weten? Op deze website vind je alle informatie! Je kunt je kind daar ook zelf aanmelden. Maar ook de huisarts of jeugdverpleegkundige kan verwijzen naar Keigezond.