Praat jij weleens met je kind over wensen en grenzen? Euh…is dat niet pas belangrijk als ze in de puberteit komen in het kader van mogelijk seksueel (grensoverschrijdend) gedrag?! Nee! Het is juist heel goed om je kind al op jonge leeftijd te leren wat oké is en wat niet. En dat wensen of grenzen van henzelf en een ander gerespecteerd moeten worden. In dit artikel leggen we uit wat we bedoelen met wensen en grenzen, waarom het goed is hier op jonge leeftijd al over te praten én hoe je dit doet!

Wat zijn wensen en grenzen?

Heel simpel gezegd zijn wensen alles wat je wel wilt en grenzen alles wat je niet wilt. Het is belangrijk dat kinderen deze twee begrippen leren begrijpen zodat ze leren wat acceptabel is voor henzelf en/of voor een ander. En dat ze grenzen leren te respecteren. In hun latere ontwikkeling helpt dit ook bij het aangaan en herkennen van gezonde en minder gezonde (seksuele) relaties.

Waarom je kind leren over wensen en grenzen belangrijk is

Leren dat je mag aangeven wat je fijn en minder fijn vindt en dat anderen dat hebben te respecteren, is belangrijk voor het vergroten van het zelfvertrouwen en zelfrespect bij kinderen. Daarnaast versterkt het hebben van grenzen het gevoel van veiligheid bij je kind; het schept duidelijkheid. Grenzen zijn niet bedoeld om te straffen, maar om kaders te scheppen waarbinnen op een fijne en veilige manier ‘bewogen’ kan worden. Je kind leert dat als hij/zij of iemand anders over die grens gaat, dit niet oké is. Dat dit niet altijd overal hetzelfde is, moet je kind ook leren: bij oma mag je kind misschien snoep voor het eten of springen op de bank, maar thuis niet. Verwarrend, maar het is voor je kind van belang te leren dat niet iedereen dezelfde wensen en grenzen heeft en dat je hier rekening mee moet houden. Zo versterk je zijn of haar sociale vaardigheden en inlevingsvermogen. Je kind leren over wensen en grenzen helpt om gezonde relaties op te bouwen met andere kinderen en volwassenen.

Hoe leer je jonge kinderen over wensen en grenzen?

Zonder het echt te benoemen leer je je kind al wat je bedoelt met wensen of grenzen in alledaagse situaties zoals: Als we gaan eten wil ik dat je een vork of een lepel gebruikt (wens) want we eten niet met onze handen (grens). Ik vind het fijn wanneer je aan het tekenen bent (wens), maar je mag niet op het behang kleuren (grens). De hond vindt het fijn om geaaid te worden (wens) maar als je aan zijn staart trekt bijt hij (grens). Probeer in situaties waar een grens wordt overschreden rustig te blijven en leg uit waarom het wenselijk is binnen de gestelde grenzen te blijven. Herhaling en consequent zijn is belangrijk als het kind jong is en nog leert.

>> Lees ook: Liefdevol grenzen stellen

Je kind leren eigen wensen en grenzen te herkennen en aan te geven

Je kunt je kind helpen te leren luisteren naar zijn gevoel en zo zijn of haar grenzen te leren ontdekken. Als ouder moet je dan wel gehoor geven aan een grens of wens van je kind. Neem als voorbeeld dat je kind op een verjaardag niet een kus wil geven aan onbekende visite, forceer dit dan niet. Als je het belangrijk vindt dat je kind wel iedereen gedag zegt dan kun je ook een alternatief geven zoals zwaaien of een handje geven.

Verder kun je door zo nu en dan gesprekjes aan te knopen, je kind leren of ze iets leuk of niet leuk vinden: ‘Als ik je over je rug kriebel vind je dit dan fijn?’, ‘Als iemand anders over je rug zou kriebelen vind je dat dan ook fijn?’, ‘Als je huilt en je vriendinnetje wil je een knuffel geven?’, ‘Als iemand met je autootjes speelt, vind je dat leuk of niet?’, ‘Als je zwemt en iemand water in je gezicht spat?’. Als je kind zegt iets niet leuk te vinden, vraag ook wanneer het wel leuk of fijn is. Hoe zou je reageren in een situatie die je niet leuk of fijn vindt? Je kind zegt misschien: ‘Ik geef hem dan een duw’. Vraag dan rustig en zonder oordeel hoe je kind het zelf zou vinden om geduwd te worden? Of het misschien ook op een andere manier had gekund, zonder te duwen? Kijk waarmee je kind komt en vul zelf nog aan. Zo leer je je kind van jongs af aan al verschillende manieren om respectvol zijn/haar grenzen aan te geven.

Hoe leer je je kind de grenzen van anderen te respecteren?

Een eenvoudige manier om te beginnen je kind te leren om de wensen en grenzen van andere kinderen te respecteren is door ze te leren dat ze alleen een kusje of een knuffel mogen geven aan een ander kindje als deze dat ook wilt. Zo leer je hem of haar over wensen, grenzen én toestemming (consent). Daarnaast is het belangrijk dat jij als ouder ook het juiste voorbeeld geeft; je kind zal de grenzen of wensen van anderen makkelijker gaan respecteren als thuis die van hem of haar ook gerespecteerd worden. Dus als je kind aangeeft dat het geen knuffel of kusje wilt, respecteer dit dan ook en doe het niet. Of als je je kind aan het kietelen bent en hij of zij vindt het niet meer leuk, stop er dan mee. Natuurlijk kun je niet altijd iets wel of niet doen omdat je kind het zegt, maar leg dan uit waarom je dit doet.

Aansluitend hierop kun je ook laten zien dat niet iedereen dezelfde wensen en grenzen heeft; zo kan je kind het gezellig vinden als je komt kletsen wanneer het op de wc zit, terwijl jij zelf geen behoefte hebt aan publiek. Allebei de voorkeuren zijn oké en passend bij de leeftijd en onderlinge relatie. Maar het is goed om de verschillen te benoemen zodat je kind leert begrijpen dat iedereen verschillende wensen en grenzen heeft en die moet respecteren.

Praten met je kind over wensen, grenzen én seksualiteit

Het lijkt misschien raar om met je peuter of kleuter te praten over seksualiteit. Je bestempelt het misschien niet zo. Maar bij de seksuele ontwikkeling van je peuter of kleuter hoort bijvoorbeeld het ontdekken van hun lichaam, knuffelen en kusjes geven. En daar kun je best over praten! Als we het dan over wensen en grenzen hebben kun je denken aan – zoals we eerder al benoemde – het leren dat het alleen kusjes of knuffels mag geven als de ander dat ook wilt. Of dat het in het bijzijn van anderen niet aan zijn of haar geslachtsdelen moet zitten. Dat dit iets privé is. Laat kinderen ook zien dat je als ouders van elkaar houdt, dat je elkaar knuffelt en af en toe een zoen geeft. Ook dat is een manier om te leren over wensen (beiden willen dit) en grenzen (meer dan dat doe je niet in public).

>> Lees ook: Over de seksuele ontwikkeling van peuters  en Over de seksuele ontwikkeling van kleuters

Het belang van praten over wensen en grenzen vóór de puberteit

Je kind is nu waarschijnlijk nog een en al onschuld en onderwerpen als verkering, verliefdheid en uitgaan zijn nog ver van jullie bed. Laat staan seksueel grensoverschrijdend gedrag! Maar voordat je het weet zijn ze groot en volop in ontwikkeling en gaan ze experimenteren en (seksuele) grenzen opzoeken. Vaak vinden ze het herkennen van grenzen – van henzelf of van een ander –  en praten over wat ze wel of niet prettig vinden lastig. Als je kind al van jongs af gewend is te praten over seksualiteit, wensen en grenzen, kan dat enorm helpen bij zijn of haar uitdagingen tijdens de puberteit.

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.