HET ME-WE PROJECT VOOR JONGE MANTELZORGERS

In gesprek met Tanja Goessen
In gesprek met Tanja GoessenSteunpunt Mantelzorg Zuid

Jonge mantelzorgers zijn jongeren die opgroeien met een gezinslid dat langdurige zorg nodig heeft. Sommige jonge mantelzorgers hebben concrete (zorg)taken thuis maar dat hoeft niet voor alle jonge mantelzorgers zo te zijn. Wat deze kinderen en jongeren vaak parten speelt, is dat zij zich zorgen maken over de situatie. Vaak blijven deze zorgen echter een beetje verborgen. In bijna alle gevallen is dit van invloed op de ontwikkeling van de jongere. In Nederland vervult maar liefst 1 op de 4 middelbare scholieren mantelzorgtaken. Op Europees niveau wordt er onderzoek gedaan naar hoe jonge mantelzorgers versterkt kunnen worden in de uitdagingen van hun alledaagse leven. In dit kader biedt Steunpunt Mantelzorg Zuid in het najaar van 2023 een training aan voor jonge mantelzorgers (15 – 17 jaar); het Me-We Project. Deze training heeft als doel het mentaal welbevinden en de veerkracht van jongeren te vergroten. Trainster Tanja Goessen vertelt er meer over in dit interview!

Jonge mantelzorgers

“Jonge mantelzorgers zijn kinderen die opgroeien in een gezin waar iemand langdurige zorg nodig heeft vanwege een chronische ziekte of beperking. En dat kan van alles zijn; een broer met epilepsie, een vader met niet aangeboren hersenletsel of een moeder met MS. Ook als een van de gezinsleden kampt met langdurige psychische klachten, spreken we van mantelzorg. Vaak zien we dat dit van invloed is op de ontwikkeling van kinderen/jongeren. Zonder het te willen problematiseren overigens, want er zijn ook positieve effecten; vaak ontwikkelen jonge mantelzorgers zich tot hele empathische en zelfredzame volwassenen. Ze leren dingen over zichzelf die ze de rest van hun leven kunnen inzetten.”

Risico’s

“Maar er zijn ook risico’s…”, vervolgt Tanja haar verhaal. Wat je bijvoorbeeld vaak ziet gebeuren bij jonge mantelzorgers, is dat ze zo gewend zijn om klaar te staan voor de ander, dat ze hun eigen behoeften, zorgen en problemen op de tweede plek zetten en vaak inslikken. Het klaar staan voor de ander wordt dan zo’n groot onderdeel van hun identiteit, dat ze – ook als moeder bijvoorbeeld een betere periode heeft – toch blijven zorgen. En dan ligt het risico van overvraging op de loer. Door de zorgsituatie waarin ze opgroeien, ontwikkelen deze jongeren krachtige overlevingsstrategieën in het omgaan met spanningen en stress, maar er moet ook een ‘stop-knop’ zijn. Er moeten ook tijden van ontspanning zijn. Want als kinderen voortdurend ‘aan staan’ en alert zijn, ondermijnt dit zowel het fysieke als mentale systeem. Daar krijgen ze vroeg of laat last van…”, aldus Tanja.

Uitdagingen

“Als Steunpunt Mantelzorg zijn we daarom voortdurend bezig met de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze kinderen/jongeren ondanks hun rol als mantelzorger goed aan hun eigen ontwikkeling kunnen toekomen. In de puberteit is het bijvoorbeeld belangrijk dat kinderen zich kunnen losmaken van hun ouders, dat ze kunnen gaan experimenteren en hun eigen identiteit ontwikkelen. Voor jonge mantelzorgers kan dit ingewikkeld zijn, omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor hun ouder, broer of zus. ‘Ik spreek maar niet af, want dan is mama alleen’. Of ‘ik doe maar niks geks, want mijn ouders hebben het al zwaar genoeg met m’n broer’. Dat soort dingen. Thuis afspreken met vrienden kan soms ingewikkeld zijn. Door schaamte, of doordat het vaak ongemakkelijke situaties oproept. Het hebben van een bijbaantje of toekomen aan je schoolwerk als de ‘zieke persoon’ een terugval heeft. Dat zijn allemaal uitdagingen waar jonge mantelzorgers mee geconfronteerd kunnen worden. ”

Me We Project Jonge Mantelzorgers

Over de Me-We Training

“De Me-We training is gebaseerd op de DNA-V methode. Dit is een methodiek die al op allerlei manieren wordt toegepast door coaches en psychologen. De DNA-V methode zet in op drie rollen die iedereen in zich heeft en hoe deze je al dan niet helpen bij het nastreven van de waarden (Values) die je hebt als individu. Waarden gaan over ‘Wat vind jij belangrijk?’ en ‘Waar krijg jij energie van?’. Een van deze drie rollen is de rol van de ‘Discoverer’, de ontdekker. Vanuit deze rol zie je kansen en mogelijkheden om nieuwe situaties aan te gaan. In de levensfase waar jonge mantelzorgers verkeren, zou dit eigenlijk een belangrijke rol moeten zijn. Maar in de praktijk zien we dat ze er vaak minder goed aan toe komen. De ‘Advisor’, de adviseur, is het stemmetje dat iedereen in z’n hoofd heeft. Het stemmetje dat soms nuttige dingen zegt, zoals ‘ik heb al voor hetere vuren gestaan, dus dit moet me ook wel lukken’, maar dat je soms ook kan belemmeren in je ontdekkersrol. Met gedachten als ‘ik kom vast niet uit mijn woorden’ of ‘het is toch nooit goed genoeg’. De ‘Noticer’, de waarnemer, gaat vooral over ‘wat voel je intern?’. Wat voel je als de ‘adviseur’ zegt ‘je kunt niets’? Gaat je hartslag omhoog, ga je zweten of trillen?”

Leren je eigen koers te bepalen

“De DNA-V training helpt jonge mantelzorgers deze drie rollen helder te krijgen en op waarde te schatten. Soms geeft een Advisor namelijk ontzettend onnuttig advies (‘Ga maar niet naar dat feestje want ik zie er helemaal niet leuk uit’). Hierdoor missen ze nieuwe ervaringen en het experimenteren wat juist zo belangrijk is voor deze groep. De Discoverer komt dan te weinig aan bod omdat de jongere te veel rekening houdt met wat anderen zouden vinden. Hierdoor handelt hij niet naar wat hij eigenlijk graag zou willen. Door naar deze rollen te kijken kunnen ze vanaf een afstandje zien wat er gebeurt, voelen wat iets met hun doet en vervolgens een meer overwogen keuze maken in hoe ze willen handelen. Het gaat er niet om gevoelens en gedachtes te veranderen of om te buigen, maar ze te erkennen, accepteren en op waarde te schatten. Zo worden ze niet meer geleefd door één of meerdere rollen, maar kunnen ze zelf hun eigen koers bepalen.

Een voorbeeldje…

“Als jonge mantelzorger hoor je bijvoorbeeld heel vaak ‘je bent zo behulpzaam’. Dat is natuurlijk heel fijn, maar de keerzijde is dat je – als je de overtuiging hebt dat je behulpzaam bent en dus altijd behulpzaam moet zijn – nooit echt kunt ontspannen. In de training gaan we aan de slag met vragen als ‘oké, je bent behulpzaam, maar ben je dat dan ook altijd, in alle situaties? Vroeger, in het heden én in de toekomst? We maken jongeren bewust dat iedereen in verschillende situaties verschillende rollen heeft; je bent bijvoorbeeld kind, broer/zus, student, vriend(in), sportmaatje. En dat niemand in alle situaties gelijk reageert. Dat hoeft ook niet. Je kunt ‘behulpzaamheid’ zien als een kwaliteit die je bezit, maar dat wil niet zeggen dat je deze dan ook altijd in moet zetten. We leren jongeren zo flexibeler en ook milder naar zichzelf te kijken.”

training voor jonge mantelzorgers

Meer weten over de training? Of aanmelden?

Ben of ken je een jonge mantelzorger en wil je meer weten over de inhoud van de training of je alvast aanmelden? Hieronder volgt nog wat specifieke informatie over de inhoud van de training:

  • De training is bedoeld voor jonge mantelzorgers (15-17 jaar) in Maastricht, Meerssen, Valkenburg a/d Geul en Stein.
  • De aard of intensiteit van de zorgsituatie is niet belangrijk.
  • De groep zal bestaan uit 5 à 8 deelnemers.
  • De training wordt in het najaar van 2023 aangeboden.
  • De training is gratis.
  • De training bestaat uit gesprekken en concrete opdrachten.

Wil je meer informatie of je aanmelden? Neem dan contact op met Rianne Ampts.

Rianne Ampts
E: r.ampts@mantelzorgzuid.nl
M: 06 – 83 66 81 80