HET AFLEREN VAN DE SPEEN OF DUIMEN BIJ JE PEUTER OF KLEUTER DOE JE ZO!

Gastbijdrage van Marie-José Stalmeier
Gastbijdrage van Marie-José StalmeierConsulent taalstimulering/logopedist BCO Onderwijsadvies

Zuigen is een natuurlijke, instinctmatige behoefte van een baby. Kinderen zuigen graag op hun duim of speen. Tijdens de peuterleeftijd neemt de zuigbehoefte geleidelijk af. Sommige kinderen hebben er echter moeite mee het sabbelen te laten. Op de basisschool zie je nog kinderen op hun duim of vingers zuigen. Probeer dit te verminderen of leer het je peuter af, in ieder geval voor het vijfde levensjaar, voordat de blijvende snijtanden doorbreken.

Wat kunnen de gevolgen zijn van langdurig duimen of speengebruik?

  • Lispelen: de tong gaat slap en ver voor in de mond liggen. Bij het praten moet de tong ontelbare, kleine, precieze bewegingen maken. Voor een ongetrainde tong is dat een probleem. Hierdoor kan de tong bij het praten tussen de tanden doorkomen. Hierdoor kunnen gebitsafwijkingen ontstaan. En de kans bestaat dat het kind ook op latere leeftijd blijft lispelen of slissen.
  • Verkeerde spreek- en slikbewegingen: omdat een mond met speen zich tijdens het spreken en slikken aanpast aan de speen. De tong ligt plat in de mond, waardoor het kind vaak ook zo gaat praten. Klanken worden dan niet met de punt van de tong gemaakt, waardoor de verstaanbaarheid vermindert.
  • Tanden groeien naar voren: door de druk van duim of vingers kunnen het gebit en de kaak vervormen. Hierdoor verandert de articulatieplaats, het kind kan de mond niet meer goed sluiten en de kans op een beugel neemt toe.
  • Kwijlen: omdat de spieren niet optimaal getraind worden.
  • Scheef neusschot: door druk van de duim of vingers tegen het gehemelte wordt het omhooggeduwd waardoor het neustussenschot scheef kan komen te staan. Hierdoor wordt een goede neusademhaling belemmert en kan het kind nasaal gaan praten.

Hoe leer je speengebruik af?

Kies het juiste moment zodat jij en je kind het echt aankunnen. Geef de speen steeds korter en op vaste tijden, bijvoorbeeld bij het inslapen en niet meer overdag. Neem de speen weg zodra je kind slaapt. Probeer na verloop van tijd het speentje ook bij het inslapen weg te laten. Geef in plaats daarvan een knuffelbeestje voor het gevoel van rust, zekerheid en vertrouwen. De speen kan ook ineens weg, maar geef in dat geval dan wel wat extra aandacht. Je kind zal zijn speentje missen en wat extra afleiding gebruiken. Geef de speen alleen terug wanneer je kind gaat duimen. Gebeurt dit niet dan is het even doorzetten. Maar meestal is de speen binnen een week vergeten. Tip: geef de speen bijvoorbeeld mee aan Sinterklaas, voor de babypieten.   

afleren speen duimen peuter kleuter

Hoe leer je duimen of vingerzuigen af?

Voorwaarde om samen met je kind hiermee aan de slag te gaan is dat het zelf ook wil stoppen met duimen. Het afleren van een gewoonte is moeilijk en begint met motivatie.

  • Ga eerst na in welke situatie je kind duimt. Is het de hele dag of alleen maar tijdens televisie kijken of als het moe is?
  • Leg je kind uit wat de gevolgen van duimen of vingerzuigen zijn.
  • Bespreek met je kind de momenten waarop het meestal begint te duimen zoals tijdens het voorlezen of televisie kijken.
  • Begin eerst met korte periodes van niet duimen, bijvoorbeeld vijf minuten, en verleng deze tijd stap voor stap. Als dit lukt, spreek je met je kind af om voortaan overdag niet meer te duimen. Lukt dit nog niet, dan stel je voor om eerst alleen ’s ochtends niet te duimen. Later maak je daar de hele dag van. Duimt je kind in bed? Haal dan tijdens het slapen voorzichtig de duim uit de mond en sluit de mond. Hiermee voorkom je mondademhaling.
  • Houd je kind gemotiveerd door het te belonen. Stel iets leuks in het vooruitzicht of gebruik een beloningssysteem, waarbij je kind bijvoorbeeld telkens een sticker krijgt.
  • Bedenk samen een woordje of herinneringsteken. Noem het woord als je kind duimt. Zet het herinneringsteken op plekken waar je kind vaak duimt.
  • Maak samen een ‘schatkist’, een doos met favoriete spelletjes, boekjes of puzzels die je kind kan pakken als het overdag toch weer wil gaan duimen. Of maak samen een handpop van een sok, handschoen of washandje en laat uw kind zelf kiezen of het de handpop wil of misschien een pleister of nagellak.

Meer weten?

Duimen en speengebruik is voor kinderen moeilijk af te leren. Heb je nog vragen hierover? Neem dan contact met een van onze logopedisten/consulenten taalstimulering: www.bco-onderwijsadvies.nl.