Het onderwijs is voortdurend in ontwikkeling. Misschien ken je de termen vraag gestuurd onderwijs en competentiegericht onderwijs al bijvoorbeeld. Een wat nieuwere term is gepersonaliseerd onderwijs of gepersonaliseerd leren. Steeds meer scholen zien het belang van gepersonaliseerd onderwijs in. Zo vond er op 9 september 2022 een nieuwe editie van Onderwijsinzicht plaats. Tijdens dit congres voor onderwijsprofessionals lag de focus op digitalisering en de toekomst van het onderwijs. Er was onder andere aandacht voor de flexibilisering van het onderwijs, waarbij er in het specifiek aandacht werd besteed aan gepersonaliseerd leren.

Wellicht heb je het ook al eens in je omgeving gehoord of wordt er op de school van je kind over gesproken. Of misschien kom je de term tegen in je werk als professional. Maar wat is het gepersonaliseerd onderwijs precies? En wat zijn de voor- en nadelen? In dit artikel leggen we het je uit!

Wat is gepersonaliseerd leren?

Bij gepersonaliseerd leren staat het leerproces van het individu centraal. Oftewel, het leerproces is afgestemd op de mogelijkheden, voorkeuren, ambities en het tempo van de leerling. Bij gepersonaliseerd leren staan er een aantal doelstellingen centraal, zoals de doelstelling dat iedere leerling op zijn of haar eigen niveau kan leren. Ook wordt er nagestreefd dat leren kan waar en wanneer de leerling maar wil. De leerling is dus niet gebonden aan een klaslokaal en lestijden. Tot slot krijgt de leerling individuele feedback en kan het individuele leerproces gemonitord worden.

Hoe werkt gepersonaliseerd leren?

Gepersonaliseerd leren kan worden mogelijk gemaakt door middel van technologische hulpmiddelen, zoals IT-systemen en gespecialiseerde software. Denk bijvoorbeeld aan ‘serious games’ of online coaching. Op basis van leerresultaten kan er een persoonlijk profiel worden samengesteld per leerling. De sterke en zwakke punten van de leerlingen worden in kaart gebracht en aan de hand daarvan kan er per leerling een eigen leerplan of leerpad worden samengesteld. De docent monitort de ontwikkeling van de leerling en geeft persoonlijke feedback. Ook kan de docent het leerpad aanpassen naar gelang de leerling zich ontwikkelt. Zo kunnen opdrachten bijvoorbeeld in ‘realtime’ worden aangepast.

Wat zijn de voordelen van gepersonaliseerd leren?

Gepersonaliseerd leren zorgt er dus voor dat elke leerling zijn of haar eigen leertraject heeft, vaak met behulp van technologische hulpmiddelen. Dit heeft een aantal voordelen.

Omdat het leerproces van de leerling gemonitord en aangepast kan worden, vergroot dit de succeskansen van de leerling. Er is een grotere kans op succes én dit wordt behaald doordat de leerling zelf keuzes maakt. Dit verhoogt de motivatie bij de leerling en vergroot het gevoel van competentie. Twee zaken die op hun beurt weer kunnen resulteren in verhoogde leerresultaten. Een voorwaarde hierbij is wel dat de leerling bij de start over een aantal zelfregulerende vaardigheden beschikt, om zo zijn of haar tijd in te delen en zelfstandig te werken.

Voor de leerlingen die cognitief wat zwakker zijn kan er door middel van gepersonaliseerd leren in kaart worden gebracht op welke gebieden ze bijvoorbeeld meer instructie nodig hebben. De docent kan hierop inspelen en er op die manier voor zorgen dat er geen leerling ‘achterblijft’. Er wordt dus als het ware maatwerk geleverd.

Wat zijn de nadelen van gepersonaliseerd leren?

Een van de ‘nadelen’ van gepersonaliseerd leren is dat het concept nog vrij nieuw is. Met name vanwege ontwikkelingen op digitaal en technologisch vlak is het mogelijk geworden om meer met gepersonaliseerd leren te experimenteren. Dit maakt echter ook dat er nog weinig bekend is over de resultaten en effecten op grote schaal. Ook is het erg lastig om onderwijsmethodes wetenschappelijk te bewijzen, omdat ze uit een complexe samenstelling van onderdelen bestaan.

Ten tweede kost gepersonaliseerd leren veel geld. Er zijn technologische hulpmiddelen nodig en de docenten moeten worden opgeleid om met de nieuwe onderwijsvorm om te gaan. Hoewel gepersonaliseerd leren op de langere termijn efficiënter zou moeten zijn, vraagt het een behoorlijke investering bij implementatie.

Tot slot is er iets te zeggen van het beperktere sociale aspect van leren. Leerlingen leren op school niet enkel om kennis tot zich te nemen, maar leren ook sociale vaardigheden. Wanneer leerlingen meer zelfstandig gaan werken kan er een gemis ontstaan aan de groepsdynamiek, wat weer een negatief effect kan hebben op de ontwikkeling van de leerling. Mogelijk kan dit gemis op een andere manier ondervangen worden in het onderwijs.

Conclusie

Gepersonaliseerd leren biedt veel mogelijkheden om het onderwijssysteem efficiënter in te richten en de leerresultaten van leerlingen te verbeteren. Het kan het gevoel van competentie vergroten en leiden tot meer zelfstandigheid bij leerlingen. Dit mits er aan enkele voorwaarden wordt voldaan en er genoeg aandacht is voor de leerlingen die minder goed met deze zelfstandigheid om kunnen gaan. Hoewel er nog veel onderzoek gedaan wordt, komt er steeds meer kennis beschikbaar over gepersonaliseerd leren. Scholen kunnen aan de hand van deze kennis bepalen hoe zij met gepersonaliseerd leren omgaan. Een interessante ontwikkeling om in de gaten te houden.

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.