OUDERSCHAPSREORGANISATIE BIJ ECHTSCHEIDING

Gastbijdrage van Bianca Tummers
Gastbijdrage van Bianca TummersFamiliemediator

Als ouders besluiten om als partners uit elkaar te gaan, blijven zij verbonden in hun ouderschap voor de kinderen. De wet bepaalt immers dat ouders met gezamenlijk gezag na hun scheiden een gezamenlijke taak en gelijkwaardige rol hebben in het ouderschap. Doordat in eerste instantie veel aandacht uitgaat naar alle juridische procedures, onderschatten veel ouders de impact van de scheiding op het gedeelde ouderschap. De emotionele processen die ouders doormaken tijdens een scheiding zijn namelijk vaak sterk van invloed op de manier waarop ouders invulling kunnen geven aan het ouderschap. In veel gevallen komt hier pas aandacht voor als het misloopt en de kinderen ‘klem komen te zitten’ tussen ouders, met alle emotionele gevolgen van dien. Als familiemediator ben ik dan ook van mening dat er meer preventieve aandacht moet zijn voor de ontwikkeling van ouderschap na echtscheiding, in de vorm van ouderschapsreorganisatie. In deze gastbijdrage vertel ik daar graag meer over!

Het leven op de kop…

Zoals hierboven beschreven worden ouders als het ware door de wet verplicht gesteld om na hun scheiding samen te werken. In de praktijk blijkt dit voor veel ouders een moeilijke opdracht te zijn. Vaak staat het leven op de kop na een scheiding. Er spelen allerlei emoties als boosheid, verdriet, verwarring, onzekerheid. Door alle praktische en financiële zaken die geregeld moeten worden, is er niet altijd voldoende aandacht voor deze emotionele kant van een scheiding. Onze maatschappij kan hard en oordelend zijn en verwacht dat ouders hun emoties aan de kant zetten om deze gezamenlijke taak met de ex-partner te kunnen volbrengen, in het belang van de kinderen. In het artikel 5 fases bij het verwerken van een relatiebreuk of scheiding lees je meer over de emotionele impact van een scheiding.

ouderschapsreorganisatie bij echtscheiding

Het belang van preventie

Ik ben van mening dat geen enkele ouder de intentie heeft zijn kinderen te belasten en te schaden na scheiding. Wat ik vaak zie is dat ouders, doordat er zoveel speelt op emotioneel en juridisch vlak, ongewild in conflict raken. Veelal doordat ze functioneren onder een hoge mate van onzekerheid en stress. Ouderschap na echtscheiding is nu eenmaal complex, omdat er naast de veranderende ouderrol allerlei invloeden spelen die dit extra onder druk zetten. Ik zie ouderschap na echtscheiding dan ook echt als een emotioneel proces waar ouders zich in moeten ontwikkelen. Het zou goed zijn als er meer aandacht zou zijn voor preventieve begeleiding in dit proces. Door ouders goed voor te bereiden op en te ondersteunen bij de ouderschapsreorganisatie. Want; ouderschapsreorganisatie is geen kwestie van willen; het is een kwestie van moeten.

Een stap verder dan het ouderschapsplan

Het huidige ouderschapsplan wordt voornamelijk vanuit juridisch oogpunt ingezet om de partnerscheiding te kunnen regelen. Dit maakt dat het wat mij betreft onvoldoende voorziet in wat er écht nodig is om emotionele schade te voorkomen. Dat vraagt namelijk meer dan het schriftelijk vastleggen van afspraken over de kinderen. Als je ouders echt wil begeleiden in het emotionele proces dat zij doormaken in het vinden van hun nieuwe rol als ouders, moeten er afspraken gemaakt worden die ruimte bieden om het gedeelde ouderschap te ontwikkelen en te laten aansluiten op de behoeften van het kind en de ouders. Het huidige ouderschapsplan is een statisch document, dat te weinig rekening houdt met het dynamische karakter van ouderschap en de ontwikkeling van het kind. Daardoor vormt het naar mijn mening ook vaak een voedingsbodem voor conflicten. Ouders houden zich krampachtig vast aan wat er op papier staat, omdat dit hen houvast biedt. Dit gaan ten koste van hun bereidheid zich flexibel aan te passen bij nieuwe ontwikkelingen. Dit is jammer want ouders zetten elkaar daardoor vaak klem, wat leidt tot spanningen en conflicten. Ouders die veel en lange conflicten hebben na de echtscheiding (de zogenaamde problematische scheiding en vechtscheiding) zijn als het ware vastgelopen in het reorganisatieproces van partners/gezin naar alleenstaande ouder.

Meer lezen over vechtscheidingen? Lees ook de gastbijdrage ‘Vechtscheiding en de gevolgen voor kinderen‘ door Bianca Tummers.

Wat is ouderschapsreorganisatie?

Ouderschapsreorganisatie is in essentie het ontwikkelen van een nieuwe strategie na de scheiding om het ouderschap functioneel te laten verlopen. Afgestemd op de ontwikkeling van het kind en op de ontwikkeling van de ouders. Na echtscheiding vallen de kaders van het oorspronkelijke kerngezin weg. Vanzelfsprekendheden zijn er niet meer. Alles wordt anders. Mensen reageren vaak met weerstand op verandering. Verandering kan angst oproepen en ouders onzeker maken. Het is wenselijk dat ouders weten dat dit processen zijn die normaal zijn in deze fase. Wanneer ouders gesteund en goed voorgelicht worden over wat hen als ouders te wachten staat, en men tijd en ruimte krijgt het ouderschap opnieuw stevig neer te zetten binnen een ander kader, zijn ze vaak meer gemotiveerd om zich in het veranderproces aan te passen. Omdat ze weten waarom dit nodig is. Ze begrijpen dat het hen en hun kinderen iets oplevert. Bovendien is gebleken dat een goede voorbereiding en uitvoering van de reorganisatie van het ouderschap een belangrijke invloed hebben op de mentale gezondheid en welzijn van ouders en kinderen.

Aandachtspunten bij ouderschapsreorganisatie

De volgende aandachtspunten zijn van belang om ouderschapsreorganisatie te stimuleren, steunen en te begeleiden om het welzijn van alle betrokkenen bij een echtscheiding te verhogen:

Geef de ouderschapsreorganisatie een gezicht

Het is van belang dat betrokkenen weten wat ouderschap na echtscheiding en de reorganisatie daarvan voor hen gaat betekenen. Ook is het belangrijk dat ze begrijpen waarom die reorganisatie zo belangrijk is. Vaak zie ik dat ouders en andere betrokkenen even de tijd nodig hebben om deze informatie tot zich te nemen en zich er een beeld bij te vormen. De valkuil is dat het ouderschapsplan te sterk vanuit juridisch perspectief tot stand komt, waardoor er te weinig aandacht is voor de betekenis ervan.

Laat ouders zelf nadenken over en beslissingen nemen in hun eigen proces

Uit onderzoek blijkt dat beïnvloeding van hoe het ouderschap gaat worden en ‘mede-eigenaar zijn’ van het reorganisatieproces de motivatie en betrokkenheid van ouders verhoogt. Een andere partij (zoals de rechtbank) laten beslissen doet de betrokkenheid eerder afnemen en laat verzet groeien. Wanneer ouders gezien en gekend worden in hun unieke relatie met hun kind en gesterkt worden in hun kennis en inzet ten aanzien van hun kind in hun situatie, bereik je commitment ten aanzien van de plannen die gemaakt worden.

Betrek de familie en het netwerk zo vroeg mogelijk

Het is belangrijk om de familie en het sociale netwerk van ouders zo vroeg mogelijk in het ouderschapsreorganisatieproces te betrekken. Ouders moeten de door hen bedachte plannen uiteindelijk kunnen vertalen naar de dagelijkse praktijk. Wanneer ze daar op verzet of onbegrip stuiten uit hun omgeving, bemoeilijkt dat de reorganisatie. Wanneer zij niet goed voorgelicht zijn, kunnen zij andere verwachtingen hebben en dat kan druk geven.

Organiseer steun voor de ouders en het kind

Dit kan in de vorm van praktische ondersteuning door de omgeving. Maar ook emotionele steun en begrip is zeer belangrijk. Het is belangrijk dat ouders ervaren dat ze niet de enigen zijn met de gevoelens die ze ervaren.

Bianca Tummers
Buro ONE – Ouderschap na echtscheiding
buro-one.eu
info@buro-one.eu