KENTALIS: ALS PRATEN NIET VANZELF GAAT…

In gesprek met Linda Berben, Pedagogisch behandelaar/Taalcoach
In gesprek met Linda Berben, Pedagogisch behandelaar/Taalcoach en Joyce Rompelberg, Logopedist/Spraak-taalpatholoog bij Kentalis

Een spraak-/taalprobleem komt vaker voor dan je denkt. In Nederland heeft ongeveer 5-7% van alle kinderen een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Dat komt neer op 1 tot 2 kinderen in een groep van 30 kinderen. En daarmee komt een TOS vaker voor dan autisme of ADHD! Linda Berben en Joyce Rompelberg van Kentalis vertellen in dit interview over taal-/spraakproblemen, taalachterstand en TOS.

Een taalontwikkelingsstoornis

“Een TOS is vaak een onzichtbare handicap, die lastig te herkennen is. Vaak zien we dat ouders wel al een hele tijd een onderbuikgevoel hebben dat er iets aan de hand is, maar niet precies kunnen duiden wat. Taal-/spraakproblemen kunnen zich bij baby’s en dreumesen op verschillende manieren uiten. Vaak wordt er gereageerd op het gedrag dat deze kinderen laten zien, zonder goed te kijken naar de onderliggende oorzaak. Een TOS is namelijk neurologisch van aard en dus op hersenniveau gelegen. Er wordt vaker gedacht dat een kind met TOS minder intelligent is, maar dat is niet zo. De intelligentie is vaak gemiddeld. Alleen de taalontwikkeling ligt achter ten opzichte van de andere ontwikkelingsgebieden en dus ook ten opzichte van leeftijdsgenootjes.”

Een TOS herkennen

“Zoals gezegd is het heel lastig om een TOS te herkennen. Al zijn er natuurlijk wel een aantal signalen te noemen die kunnen wijzen op een vertraagde taalontwikkeling of TOS. Signalen die je bij je baby kunt zien zijn: weinig gericht oogcontact, weinig brabbelen, weinig imitatie en weinig beurtgedrag.
Bij een dreumes zijn de signalen: nauwelijks spreken en niet of vertraagd reageren op vragen of opdrachtjes. Ook zien we op deze leeftijd vaak emoties als boos of heel verdrietig zijn, of juist teruggetrokken gedrag, zonder dat hier een duidelijke oorzaak voor lijkt te zijn.”

De gevolgen van een spraak-/taalprobleem

“De gevolgen van een spraak-/taalprobleem kunnen groot zijn. Onze hele maatschappij is immers talig, dit maakt het voor deze kinderen heel lastig. Als je dingen niet begrijpt, levert dit al snel frustratie op. En zo kan een spraak-/taalontwikkelingsstoornis makkelijk leiden tot gedragsproblemen en sociale problemen. Wanneer kinderen een TOS hebben en dit niet op tijd gesignaleerd wordt, kunnen ze ook leerproblemen ontwikkelen. Want ook binnen het onderwijs speelt taal natuurlijk een hele belangrijke rol. En voor een kind met een TOS kan het begrijpen van instructies of het tempo waarin taal gesproken wordt, lastig zijn. Wat het lastig maakt om de lesstof op te nemen.”

Over de oorzaak van een taalontwikkelingsstoornis

De oorzaak van een TOS is vaak heel moeilijk te achterhalen. Zoals gezegd is het een neurologisch probleem in het brein. Soms kan een TOS verklaard worden door een klein zuurstofgebrek bij de geboorte, waardoor bepaalde hersenverbindingen op het gebied van taal/spraak niet voldoende ontwikkeld zijn. Maar ook vroeggeboorte kan een oorzaak zijn voor achterblijvende spraak-/taalontwikkeling. Wat wij heel belangrijk vinden om aan ouders mee te geven, is dat onderstimulering nooit de oorzaak is van een TOS! Vaak hebben ouders die bij ons komen een schuldgevoel op dit vlak, maar dit is dus onterecht.

Zorgen over de taalontwikkeling van je kind?

“Ouders die zich zorgen maken over de taalontwikkeling van hun kind, kunnen met de TOS Check-app of de online sneltest zelf testen of hun kind binnen de norm valt, wat de spraak-/taalontwikkeling betreft. Deze zelftest en app zijn ook bekend bij de consultatiebureaus. Zij kunnen inschatten of nader onderzoek naar de spraak-/taalontwikkeling nodig is. Een TOS kan zich op verschillende gebieden uiten: in de spraak, taalproductie en het taalbegrip. Een vrij gevestigde logopedist kan met specifieke testen uitzoeken op welk vlak het taal-/spraakprobleem zich bevindt. Als begeleiding vanuit de logopedie niet toereikend blijkt, kan doorverwezen worden naar een Audiologisch Centrum van bijvoorbeeld Adelante, Kentalis of UMC+.”

Vroegbehandeling bij een TOS

“Als uit onderzoek bij een Audiologisch Centrum blijkt dat een kind problemen binnen de taal heeft, kan verwezen worden naar een zogenaamde vroegbehandelingsgroep. Kentalis biedt deze behandeling aan voor kinderen in de leeftijd van 2 tot 5 jaar. Wij bieden hen een ‘taalbad’. Hierbij wordt op een speelse manier, afgestemd op niveau en behoeften van het kind, gewerkt aan de spraak-/taalontwikkeling. Gedurende de dag worden ‘taallesjes’, spelmomenten, eetmomenten en individuele logopedie afgewisseld  binnen  een ontspannen gezellige sfeer waarin aandacht is voor het kind als individu. En ook voor de oudere kinderen met een TOS hebben we gericht aanbod, in de vorm van een naschoolse behandelgroep. Eigenlijk te vergelijken met een BSO. Waar gewerkt wordt aan de sociaal emotionele ontwikkeling en het leren omgaan met je TOS.”

Meer weten over spraak-/taalproblemen?

“Kentalis biedt verschillende workshops aan voor professionals en ouders. Denk hierbij aan workshops die ingaan op meertaligheid, signaleren van spraak-/taalproblemen, tips voor communicatie en TOS-beleving. Bij deze laatste workshop kun je zelf ervaren hoe het is om een spraak-/taalprobleem te hebben en wat de doorwerking is daarvan.”