Op de Universiteit Maastricht wordt momenteel onderzoek gedaan naar het zonbeschermend gedrag van ouders bij henzelf en hun kinderen door de vakgroep gezondheidsbevordering (onderzoeksschool CAPHRI). Psycholoog Karlijn Thoonen is als promovenda, samen met haar onderzoeksteam, betrokken bij dit onderzoek. In het eerste deel van dit interview vertelt Karlijn waarom het zo belangrijk is om je kind (en jezelf) goed te beschermen tegen de zon. In dit artikel lees je een aantal handige tips om bewuster bezig te zijn met de zonbescherming van je kind. Want uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat er nog veel winst te behalen is op dit gebied!

Verschil tussen weten en doen…

“Een van de dingen die in het onderzoek naar voren is gekomen, is dat – ook al zijn ouders zich bewust van de gevaren en risico’s van blootstelling aan de zon – dat nog niet wil zeggen dat ze ook weten hoe ze hun kinderen zo goed mogelijk kunnen beschermen tegen de zon. We merken dat ook bij de groep ouders die wel al bewust bezig is met zonbescherming, nog best veel vragen bestaan. Bijvoorbeeld, over welk type zonnebrand het beste is, al dan niet in relatie tot de leeftijd of het huidtype van hun kind. Of over bijvoorbeeld het waterproof zijn van zonnebrand of het herhalen van insmeren. Daarom deel ik graag een aantal tips…”

Tip 1: Hou de zonkracht in de gaten

“Bij het weerbericht en ook de weer-app op je mobiele telefoon wordt tegenwoordig vaak de zonkracht weergegeven (ook wel UV-index genoemd). Dit is de mate van UV-A en -B straling die de aarde bereikt en op ons neer straalt. Dit heeft onder andere met de weersomstandigheden te maken. Er geldt: Hoe hoger de zonkracht, hoe sneller je verbrandt. Hoewel de zonkracht in landen dichter bij de evenaar soms 11 of hoger is, komt dit in Nederland gelukkig niet voor. Maar, we hebben wel steeds vaker te maken met een zonkracht 7 in de lente of zomermaanden. Bij deze zonkracht verbrand je met een lichter huidtype al binnen een kwartier. Houd de verwachte zonkracht voor de volgende dag dus goed in de gaten, zodat je je beschermgedrag hierop kunt aanpassen.”

>> Meer weten over het belang van goede zonbescherming? Lees het eerste deel van het interview met Karlijn ‘Waarom het zo belangrijk is je kind (en jezelf!) goed te beschermen tegen de zon’

Tip 2: Zorg dat je altijd voorbereid bent op de zon

“Wanneer je weet dat je met je kind in situaties gaat komen waarin jullie blootgesteld worden aan de zon, zorg dan dat je goed voorbereid bent. Veel mensen doen dat al als ze een dagje naar het zwembad of het strand gaan. Maar eigenlijk zou dit voor elke buitenactiviteit moeten gelden; zoals buiten spelen, tuinieren, of fietsen. Zorg dat je bepaalde spullen altijd bij de hand hebt door bijvoorbeeld standaard een tube zonnebrand, een petje/hoedje en zonnebril in je tas te hebben. Dit helpt wanneer je te weinig tijd hebt gehad om je voor te bereiden op de situatie of wanneer je toch wat langer in de zon bent dan je had verwacht.”

Tip 3: Neem insmeren op in je dagelijkse routine

 “Idealiter leren kinderen van jongs af aan dat insmeren met zonnebrand bij de dagelijkse routine hoort, net zoals haren kammen, aankleden en tanden poetsen. Door het te normaliseren, voorkom je ook dat kinderen zich gaan verzetten als ze ‘opeens’ ingesmeerd moeten worden als jullie een dag naar het strand gaan. Vanaf een bepaalde leeftijd kun je je kind ook uitleggen waarom zonbescherming belangrijk is en ze aanleren om zichzelf in te smeren.

Vaak zien we dat ouders wel actief bezig zijn met zonbescherming als hun kind jong is. Vanaf de leeftijd van ongeveer 11 jaar wordt het meer eigen verantwoordelijkheid, maar zijn de meeste kinderen nog niet in staat het beschermingsgedrag volledig zelf uit te voeren. En helaas zien we dat kinderen het zonbeschermend gedrag van hun ouders lang niet altijd overnemen. In de puberteit wordt het uiterlijk steeds belangrijker en de sociale norm hier in het Westen is (helaas nog steeds) dat een bruine teint mooi wordt gevonden.”

Tip 4: Smeer je kind ‘goed’ in

“Wanneer het gaat om insmeren, geldt het advies om voor kinderen altijd de hoogste factor (factor 50) te kiezen. Daarnaast is het belangrijk om de zonnebrand minimaal een half uur voordat je kind de zon in gaat, aan te brengen en dit elke twee uur te herhalen. Let er ook op dat je geen plekjes vergeet, zoals de nek en de huid boven de oren. Belangrijk is ook, dat het smeren herhaald wordt wanneer je kind heeft gezwommen of getranspireerd. En het liefst houd je je kind daarnaast zoveel mogelijk in de schaduw, vooral tijdens de ‘piekuren’ tussen 11 en 16u, wanneer de zonkracht het hoogst is!

Voor ouders die twijfelen over welke zonnebrandcrème nu het beste is, zou ik willen meegeven dat er twee soorten zonnebrandcrème zijn; één met minerale filters en één met chemische filters. De meeste zonnebrandcrèmes werken met een chemische filter, die in de huid dringt. Minerale zonnebrandcrèmes werken anders; deze zorgen ervoor dat UV-straling als het ware afketst. Deze crème trekt niet in de huid. Als je je niet goed voelt bij het smeren van de reguliere crèmes kun je in diverse gezondheidswinkels terecht voor minerale crèmes. Ze werken even goed!”

Tip 5: Kies voor meer dan smeren alleen

“Het insmeren met zonnebrand is de meest voorkomende vorm van zonbescherming. Toch is dit zeker niet de enige en ook niet de belangrijkste vorm van zonbescherming. Er zijn nog allerlei andere opties, zoals bijvoorbeeld zelf zorgen voor schaduw en rekening houden met je kleding (lange mouwen, hoed of pet en zonnebril). Dus zorg op dagen met een hoge zonkracht dat je kind(je) zoveel mogelijk in de schaduw blijft. Als jullie de zon ingaan, smeer je kind dan goed in, trek hem of haar een shirtje met lange mouwen aan en zet een hoedje of petje op.

Tip 6: Gebruik een zonnebril

Het advies luidt om ook jonge kinderen al een zonnebril te laten dragen als ze blootgesteld worden aan de zon. Dit heeft te maken met de mogelijke schade die UV-straling kan aanbrengen aan het zichtvermogen. Teveel UV-straling kan leiden tot staar. Daarnaast geldt dat de huid rond de ogen heel teer en kwetsbaar is. Deze wil je niet laten verbranden. 

Tip 7: Maak het onderwerp ‘zonbescherming’ bespreekbaar op school en de opvang

Als ouder ben je niet 24/7 bij je kind. Dus je kind zal ook aan zon worden blootgesteld op momenten dat jij er niet bij bent, bijvoorbeeld op school of op het kinderdagverblijf, de BSO. Wij adviseren ouders om het gesprek aan te knopen over welke maatregelen deze instanties nemen op het gebied van zonbescherming. Zo komen er toch vaak positieve zaken op gang, zoals bijvoorbeeld het creëren van extra schaduwplekken op het schoolplein of een insmeerbeleid.

Ten slotte; ook bij wintersport is bewust omgaan met zon belangrijk!

“Net als water reflecteert sneeuw de zon. Zonbescherming is bij wintersport dus minstens net zo belangrijk als in de zomer. In de winter, 7 dagen lang, de hele dag de reflectie van straling in je gezicht, terwijl je zweet; dat is een behoorlijke risicofactor. Dus, insmeren met factor 50 is zeker geen overbodige luxe! Meestal ga je in de pauze op de piste niet de schaduw opzoeken. Toch is het goed je bewust te zijn dat je al de hele dag zon hebt gehad. Let er ook op dat je je zonnebril op houdt en beperk het uittrekken van kledinglagen in de zon.”