Peuters en kleuters hechten veel aan voorspelbaarheid en vaste structuren. Voor hen is een verandering van hun dagelijks leven dus zeer ingrijpend. Wat precies de impact is van een scheiding op peuters en kleuters, lees je in dit interview met medewerkers van Stichting Yvoor! 

Emoties

“Net als baby’s voelen ook peuters de spanningen van hun ouders heel goed aan, maar ze zijn nog niet in staat om écht te begrijpen wat er aan de hand is. Ook bij zichzelf voelen ze van alles, wat ze nog niet kunnen plaatsen en dat maakt dat ze heftig kunnen reageren. Voorbeelden hiervan zijn lichamelijke klachten (buikpijn, obstipatie) of in hun gedrag (veel aandacht vragen). Soms zie je dat kinderen hun eigen gevoelens ‘verstoppen’ en doen alsof deze er niet zijn. Of laten hun boosheid in een hele andere situatie zien. Bijvoorbeeld in het contact met andere kinderen. Sowieso zijn kinderen die de taal nog niet machtig zijn, geneigd om hun emoties te uiten in hun spel.”

Egocentrisch

“In deze leeftijdsfase zijn kinderen heel egocentrisch; alles draait om hen en hun eigen behoeften. Dat past bij die fase en is dus normaal. In geval van een scheiding zie je dat kinderen in deze leeftijd ook geneigd zijn de oorzaak van de scheiding op zichzelf te betrekken. Ze kunnen zich op hun niveau dan echt al verantwoordelijk voelen voor de scheiding en het idee hebben dat zij ook ervoor kunnen zorgen dat het weer goed komt. Wanneer een van beide ouders vertrekt, kan het kind dat ook als een persoonlijke afwijzing ervaren. Met alle gevolgen van dien voor het zelfbeeld dat ze ook in deze fase beginnen te ontwikkelen…”

Fantasie

“Als ouders niet meer samenwonen, kunnen zeker kleuters door hun beperkte begrip en neiging tot magisch denken al snel tot allerlei angstige gedachten komen. Want als een van de ouders kennelijk zomaar kan vertrekken, waarom zou dat dan niet ook met de andere ouder kunnen gebeuren? Of met grootouders? Hierdoor kunnen ze weer scheidingsangsten ontwikkelen. Of angst voor verlies van liefde in het algemeen. Waardoor ze zich bijvoorbeeld extra lief gaan gedragen.”

Ontkennen

“Wat je ook wel ziet gebeuren in deze fase, is dat kinderen de scheiding ontkennen. Dat ze een heel fantasieverhaal verzinnen over dat papa bijvoorbeeld als schipper op zee is en over een tijd weer gewoon thuis zal komen. Op die manier proberen ze alle negatieve gedachten en gevoelens die bij de scheiding komen kijken als het ware te omzeilen.”

Terugval

“En wat vaak voortkomt, is dat kinderen weer een terugval hebben in hun ontwikkeling. In reactie op alle spanningen en veranderingen. Bijvoorbeeld op het gebied van zindelijkheid. Niet in het eigen bed willen slapen. Gaan duimen of opeens weer met het speentje van een jonger broertje of zusje lopen.”

Makkelijkste weg

“Bij heel jonge kinderen zie je dat ze een nieuwe partner ook heel makkelijk gaan aanzien als nieuwe papa of mama. Waardoor ze de eigen ouder kunnen gaan wegduwen. Dit vanuit het idee ‘ik heb nu een nieuwe papa of mama, een nieuw gezinnetje, probleem opgelost’. Kinderen zoeken in die leeftijdsfase altijd de minst moeilijke weg. Het is dus goed om je als ouder met hoofdverblijf te realiseren welke verantwoordelijkheid je daarin hebt om je kindje uit te leggen dat het maar één papa en mama heeft. En het verschil tussen opvoeder en ouder duidelijk neer te zetten.”