DYSLEXIE, HOE HERKEN JE HET EN WAT KUN JE ERAAN DOEN?

Gastbijdrage van Wendy Lemmens
Gastbijdrage van Wendy LemmensPsycholoog Regionaal Instituut voor Dyslexie (RID)

Wat is dyslexie?

Het woord dyslexie komt uit het Grieks. ‘Dys’ betekent ‘beperkt’ en ‘lexis’ betekent woord. Eén op de tien mensen blijkt moeite te hebben met lezen en spelling, bij 4% is er sprake van dyslexie. Mensen met dyslexie hebben moeite met het lezen of schrijven van woorden, of met beide. Dyslexie komt door een kleine storing in de hersenen: de koppeling van letters aan klanken en klanken aan letters verloopt niet goed. Verder werken de hersenen hetzelfde. Wie dyslexie heeft, is dus niet minder intelligent dan iemand zonder dyslexie. Dyslexie kan erfelijk zijn. Zo horen wij vaak dat een ouder van een kind met dyslexie de problemen met lezen en spellen herkent.

Dyslexie uitleggen aan kinderen

Vaak is het moeilijk om aan kinderen uit te leggen wat dyslexie is, want wat betekent dat moeilijke woord nu eigenlijk?! Ik leg het begrip dyslexie aan de kinderen die voor onderzoek of behandeling komen als volgt uit:

“Een woord moet door je hersenen (of je het nu leest of schrijft). Als je dyslexie hebt dan zit er geen rechte weg maar een rotonde in je hersenen. Het woord gaat dan misschien een paar keer die rotonde rond voordat het de afslag neemt en dan kan het soms ook de verkeerde afslag nemen”. 

Deze uitleg is belangrijk omdat kinderen met dyslexie het gevoel kunnen hebben anders te zijn dan leeftijdsgenootjes. Ook kan de dyslexie maken dat deze kinderen ook echt anders behandeld worden. Soms worden ze gepest omdat ze ‘anders’ zijn. Door uit te leggen wat er aan de hand is, kan het pestgedrag afnemen, omdat een ander zich daarin dan beter kan verplaatsen. Dus ook psycho-educatie in de vorm van spreekbeurten en voorlichtingen kan voor kinderen met dyslexie zeer positief werken.

Dyslexie & zelfvertrouwen

Het niet goed kunnen lezen en schrijven gaat vaak gepaard met het ontstaan van een verminderd zelfvertrouwen of het ontstaan van faalangst. Als kinderen te weinig succeservaringen opdoen en ervaren dat hun harde werken (oefenen op school of thuis) niet wordt beloond met een hogere beoordeling, kan dat een negatieve impact hebben op het zelfvertrouwen. Er kunnen zelfs gevoelens van frustratie ontstaan en dat werkt ook weer negatief op het zelfvertrouwen van een kind. Daarnaast zal het hen demotiveren en kunnen ze een leesdrempel ontwikkelen. Zodra je dan met je kind wilt lezen, kan hij/zij negatief gedrag of vluchtgedrag vertonen om eronderuit te komen. Wij, volwassenen, doen immers ook niet iets met plezier wat ons niet goed lukt en zullen dat wellicht ook proberen te omzeilen…

Dyslexie & school

Vaak word je als ouder door school in groep 3 of 4 op de hoogte gebracht als de lees- en of spellingontwikkeling anders verloopt. Het kind blijft bijvoorbeeld langer hakken en plakken en leest woorden niet in één keer. Dit vaak ook in combinatie met achterblijvende scores op lees- en spellinggebied. Wanneer dit het geval is, zal school extra hulp gaan inzetten. Dit kan bijvoorbeeld door leesmomenten te creëren buiten de klas, waar het kind dan extra oefent. Mocht extra hulp niet leiden tot betere scores, dan kan school ouders adviseren om een onderzoek aan te vragen.

Hoe kun je dyslexie herkennen als ouder?

Als ouder is het vaak moeilijk te weten waar je op moet letten, voornamelijk als het je eerste kind is en je dus geen ‘vergelijkingsmateriaal’ hebt. Je vertrouwt dan vaak op de scores van school. Daarom geef ik hieronder mogelijke aanwijzingen die in de richting van dyslexie kunnen wijzen, die je als ouder zelf in de gaten kunt houden: 

  • Een moeilijk opgang komende lees- en spellingontwikkeling waarbij het kind langer dan gebruikelijk voor zijn/haar leeftijd bijvoorbeeld blijft hakken en plakken;
  • Moeite met het leren van klanken in de lagere groepen van de basisschool;
  • Het blijven omwisselen van klanken zoals bijvoorbeeld b – d, eu – ui;
  • Teruglopende scores op het gebied van lezen en spelling;
  • Hierbij kan een verschil zitten tussen het technisch lezen (DMT), tekst lezen en begrijpend lezen. Met name bij het technisch lezen zal sprake moeten zijn van een achterstand willen er vermoedens van dyslexie zijn;
  • Verminderd zelfvertrouwen;
  • Verminderd plezier in lezen;
  • Ontwijkend gedrag als het kind moet lezen;
  • Pijnklachten zoals buikpijn, hoofdpijn etc. ten gevolgen van spanning;
  • Ontstaan van faalangst;
  • Als dyslexie voorkomt in de familie heeft het kind een grotere kans op dyslexie.

Dyslexie onderzoek

Als een kind wordt aangemeld voor onderzoek naar dyslexie, wordt er allereerst gekeken hoe de ontwikkeling tot dan toe verlopen is en of we signalen zien om dyslexie te vermoeden. Zo ja, dan kan een onderzoek worden aangeraden, waarna er meestal duidelijkheid is en ook gerichte hulp kan worden ingezet. Bij twijfel kan er altijd contact worden opgenomen om advies in te winnen. Dit mag via school, maar een ouder kan ook rechtstreeks contact opnemen met het RID.

Behandeling van dyslexie

Met de juiste ondersteuning hoeft dyslexie geen beperking te zijn. De keuze voor een gekwalificeerde dyslexiezorgaanbieder is wel belangrijk voor het slagen van de behandeling. We adviseren om te kiezen voor een zorginstelling die is aangesloten bij kwaliteitsinstituut NKD.

Voor de effectiviteit is het van belang dat de behandeling gericht is op:

  • Het verbeteren van de basis van het lezen en spellen (letter-klankkoppeling en klankverwerking);
  • Dat er aandacht wordt besteed aan het automatiseren van de leesvaardigheid;
  • Dat de behandeleffecten wetenschappelijk zijn aangetoond.

Bij het RID is het behandeltraject opgebouwd uit een leestraject en een spellingtraject, die parallel aan bod komen. Samen met Riddel (ons groene vriendelijke monstertje) oefenen de kinderen wekelijks; op het RID en thuis. Het oefenen is belangrijk om alles te automatiseren. We volgen het tempo van het kind zodat we het kind niet frustreren, maar waken er uiteraard wel voor dat we het kind voldoende uitdagen. Zo maken wij de weg vrij voor talent en kunnen dyslectische kinderen ook hun dromen najagen!

Wie ben ik?

Mijn naam is Wendy Lemmens en ik ben werkzaam als psycholoog bij het Regionaal Instituut voor Dyslexie en Dyscalculie, afgekort het RID. Ik werk daar als diagnosticus, behandelaar en als adviseur. Zo help ik scholen wanneer zij vragen hebben over een achterblijvende lees- en spellingontwikkeling bij een van hun leerlingen. Ook adviseer ik ouders als er twijfel is over de lees- en spellingontwikkeling van hun zoon of dochter.

www.rid.nl
maastricht@rid.nl
043 – 325 04 32

RID dyslexie dyscalculie