“Jongvolwassenen en schulden” een groeiend probleem! Zo blijkt uit het onderzoek dat Panteia verrichtte onder ruim 1500 jongeren in de leeftijd van 18 tot en met 27 jaar. Hoe groot is dit probleem nu eigenlijk? En waardoor raken zoveel jongeren in de schulden? Hoe kijken ze daar zelf tegenaan? Welke oplossingen zoeken ze? Lees hier de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek van Panteia.

Jongvolwassenen en schulden, wat getallen op een rij…

Bijna 33% van de jongvolwassenen heeft één of andere lening. Dit zijn vooral leningen bij Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) (28%), leningen bij ouders (12%), een lening bij familie en vrienden (6%) en doorlopend krediet of een persoonlijke lening bij een financiële instelling (3%). Daarnaast heeft bijna 25% van de jongvolwassenen in de afgelopen 12 maanden een rekening niet op tijd betaald, waarvan de helft om financiële redenen. Hierbij gaat het meestal om achterstallige rekeningen op de ziektekostenverzekering, de telefoonrekening, online bestelde aankopen en hypotheek of huur.

Maar hoe hoog zijn deze schulden van jongvolwassenen eigenlijk?

Als het gaat om achterstallige rekeningen, blijkt dat dit bij de meeste jongvolwassenen niet meer is dan 50 euro (10%). Een klein deel van de jongeren (3%) heeft een achterstand van meer dan 1.000 euro. Wanneer het gaat om gemiddelde bedragen van de andere typen schulden, gelden de volgende gemiddelde bedragen (voor jongvolwassenen die ook daadwerkelijk dit type schulden hebben):

• Lening bij DUO: 9.733 euro.
• Doorlopende kredieten of persoonlijke leningen:  6.194 euro.
• Kopen op afbetaling: 5.978 euro
• Leningen bij ouders: 3.844 euro
• Leningen bij overige familie en vrienden: 1.114 euro

Opvallend is dat een relatief grote groep jongvolwassenen (20,7%) voor het relatief hoge gemiddeld bedrag van 1.105 euro een terugbetaling moet doen aan de Belastingdienst.

Wat vinden jongeren van schulden?

De meeste jongvolwassenen ervaren hun schulden als een probleem. Ze vinden het niet fijn om schulden te hebben of rood te staan. Jongeren die financiële problemen hebben, denken dat dit te maken heeft door een combinatie van pech en eigen schuld.

Waardoor raken jongeren in de schulden?

1. Het eigen gedrag

Veel jongeren denken onvoldoende na over de lange termijn gevolgen van de keuzes die ze maken op financieel gebied. Ze doen bijvoorbeeld regelmatig impulsaankopen, waar ze later spijt van hebben. Daarnaast zijn er ook veel jongeren die geld lenen (bijvoorbeeld van DUO) om in het hier-en-nu leuk te kunnen leven. Ze denken daarbij onvoldoende na over de consequenties die een dergelijke lening met zich mee brengt voor later. De ‘sociale druk’ van vrienden speelt hierin vaak een rol. Veel jongvolwassenen vinden het moeilijk ‘nee’ te zeggen tegen vrienden. Of ze willen graag dezelfde dingen hebben en doen als hun vrienden en geven daardoor teveel geld uit.

2. Jongeren onderschatten de studieschuld

Uit het onderzoek van Panteia blijkt dat veel jongvolwassenen denken dat studieschulden onschuldig zijn. Men heeft hoge verwachtingen van het toekomstige salaris, ziet de studieschuld als een lening met een gunstige rente of verwacht dat de studiefinanciering zal worden omgezet in een gift. Eenmaal afgestudeerd echter, blijkt het aflossen van de studieschuld voor velen toch een zware last. Het blijkt lastiger om een baan te vinden dan gehoopt en de startsalarissen zijn vaak ook niet zodanig dat men de studieschuld zo gemakkelijk kan afbetalen als vooraf gedacht.

3. Door live-events in de schulden…

In de leeftijdsfase van 18-27 jaar gaan veel jongvolwassenen voor het eerst volledig zelfstandig wonen. Deze life-event vraagt om een ander financieel gedrag. Sommige jongeren slagen er onvoldoende in zich daarin aan te passen. Ook een plotselinge inkomensterugval door werkloosheid of arbeidsongeschiktheid kan een life-event zijn, waardoor jongvolwassenen in de schulden raken. Ten slotte kunnen verbroken relaties of (ex-)partners met schulden leiden tot schulden bij jongvolwassenen.

4. Verschillende problemen tegelijk

In sommige gevallen raken jongvolwassenen in de schulden door een combinatie van allerlei problemen. Bijvoorbeeld relatieproblemen in combinatie met somatische en/of psychische klachten. Hierbij kan gemakkelijk een vicieuze cirkel ontstaan, waarin oorzaak en gevolg nog maar moeilijk te onderscheiden zijn. Als je niet lekker in je vel zit of depressief bent, kun je erg onverschillig worden ten aanzien van je financiële situatie of onnodige aankopen. Maar zorgen over financiële problemen maakt ook dat je je somber kan gaan voelen.

Vaak ontstaat een problematische schuldensituatie wanneer één of meerdere van bovengenoemde oorzaken samengaan met een laag inkomen en een gebrekkig financieel inzicht en overzicht. Ook de financiële opvoeding lijkt sterk van invloed te zijn op hoe kinderen als volwassenen omgaan met hun financiën. Bij financiële opvoeding gaat het om het overdragen van kennis, het aanleren van vaardigheden en de moraal om nooit meer geld uit te geven dan je hebt. Maar ook het voorbeeld dat je als ouders geeft, is erg belangrijk voor het toekomstige financiële gedrag van je kind.

>> Meer weten over hoe je dat doet? Je kind een goede financiële opvoeding geven? Lees dan ook onze tippagina’s 9 tips bij het maken van geldafspraken met je puber en 9 tips om je kind te leren omgaan met geld.

Hoe gaan jongvolwassenen om met hun schulden?

Sociale steun zoeken

Dit is de meest genoemde ‘oplossingsstrategie’. Vrijwel alle geïnterviewde jongvolwassenen geven aan vooral steun te zoeken binnen hun informele netwerk: bij ouders, vrienden en kennissen. Dit doen ze door hun zorgen en problemen te delen. Ook vragen ze hun netwerk om financiële hulp of advies. Professionele instanties worden zelden genoemd als bron voor hulp of advies.

Actief aanpakken

Veel jongvolwassenen zeggen dat ze bij de eerste schulden direct ouders of vrienden om hulp vragen of contact opnemen met schuldeisers om te proberen een regeling te treffen. Sommige jongvolwassenen met schulden zeggen spijt te hebben dat zij niet direct actie hebben genomen bij het ontstaan van hun eerste financiële problemen.

Vermijden

Sommige jongvolwassenen hebben de schuldsituatie in eerste instantie genegeerd. Daardoor zijn hun schulden verder opgelopen. Achteraf beseffen ze dat dit geen goede oplossing was. Het negeren van (mogelijke) financiële problemen werd ook vaker terug gehoord bij studenten die maximaal lenen en aangeven maar even niet te denken aan het terugbetalen in de toekomst.

Depressief reageren

Het komt af en toe voor dat het hebben van financiële zorgen bij jongvolwassenen leidt tot sombere gevoelens. De meeste jongvolwassenen met schulden ervaren dat als afschuwelijk.

Geruststellende gedachten

Met name jongvolwassenen die niet het gevoel hebben dat het echt fout kan lopen met hun financiële situatie, gaan ervan uit dat het wel goed zal komen. Dit blijkt vooral het geval te zijn bij jongvolwassenen die zijn opgegroeid in een financieel gezonde thuissituatie.

Kader

Panteia deed in 2015 een onderzoek naar schuldenproblematiek bij jongvolwassenen van 18 tot en met 27 jaar. Dit onderzoek bestond uit een enquête onder 1.518 jongvolwassenen, 29 diepte-interviews met jongvolwassenen en vier interviews met deskundigen die vanuit het onderwijs, de schuldhulpverlening en de wetenschap kennis hebben van jongvolwassenen met schulden.

Meer lezen?

Wil je het volledige rapport van Panteia teruglezen? Dat kan hier!

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.