Veel ouders zijn geneigd om lastig gedrag van hun kind te zien als een probleem. Het gedrag is niet wat het volgens ouders zou moeten zijn en dat moet opgelost worden. De kern van ‘omdenken in de opvoeding’ is de uitdaging om lastig gedrag van je kind niet als probleem, maar als mogelijkheid te zien. Omdenken maakt van een probleem een feit: het gedrag van je kind is wat het is. De theorie over omdenken in de opvoeding komt van Berthold Gunster. Hij is de grondlegger van het begrip ‘omdenken’ en schreef er een aantal boeken over.

Uitgangspunten van omdenken in de opvoeding

Is het kind lastig of is de ouder lastig?

Een belangrijk uitgangspunt van omdenken in de opvoeding is dat de ouder gezien wordt als veroorzaker, instandhouder of versterker van het lastige gedrag van het kind. Volgens Gunster komt dit door irreële verwachtingen die ouders van hun kind(eren) hebben en vanwege het feit dat de manier van denken van ouders het probleem (van een lastig kind) alleen maar groter maakt. Dit noemt Gunster ‘vastdenken’. Gunster ziet ‘lastig’ gedrag als ruwe energie, ongestold verlangen; een behoefte die zich op een stuntelige manier uitdrukt.

Kinderen grootbrengen vraagt om creativiteit

De theorie van omdenken gaat er vanuit dat mensen (en dus ook kinderen) autonome wezens zijn. Dit maakt dat vastomlijnde aanpakken niet zonder meer zullen werken. Als een kind niet mee wil werken, zal het niet meewerken. De theorie van omdenken ziet kinderen grootbrengen dan ook als een kwestie van creativiteit. Het is aan de volwassene om per kind, per situatie en per moment een ‘strategie’ te bedenken.

Van focus op lastig gedrag naar oog voor basale verlangens

Het bedenken van een ‘op-maat-strategie’ gaat volgens de theorie van omdenken het effectiefst wanneer we erin slagen de vraag: ‘Wat wil jij als volwassene niet?’ (het lastig gedrag) kunnen omzetten naar ‘wat wil het kind wel?’ (basale verlangens). Door als volwassene aandacht en ruimte te geven aan de verlangens van je kind, kun je zijn lastige gedrag omdenken. Er zijn (volgens Gunster) drie dingen waar elk kind ten diepste naar verlangt: zich erkend voelen, als een autonoom wezen behandeld worden en zich competent voelen. Wanneer je hier als volwassene oprecht aandacht en ruimte aan geeft, gaat het niet meer om jouw bedoelingen, maar om de bedoelingen van je kind. Op dat moment verandert je rol van opvoeder in de rol van bondgenoot.

Van opvoeden naar zorgen voor

Daarmee komen we op een vierde belangrijk onderdeel uit de visie van Gunster. Hij maakt namelijk onderscheid tussen ‘opvoeden’ en ‘zorgen voor’. Dit laatste heeft betrekking op alles wat met directe zorg te maken heeft. Al het andere is opvoeden. Gunster noemt dit ook wel ‘leren voor later’. Maar je kind wil niet leren voor later. Kinderen willen leren voor nu. Laat het opvoeden dus los, zegt Gunster. Dat komt vanzelf wel goed.

Omdenken in de opvoeding in de praktijk

De praktijk van omdenken in de opvoeding begint met stoppen te kijken naar wat er niet is en er volgens jou wel zou moeten zijn. Stel jouw kind is koppig en jij ervaart dat als vervelend gedrag dat het zou moeten afleren. Dan loop je het risico dat het probleem alleen maar groter wordt, want een écht koppig kind zal zich hier natuurlijk niets van aan trekken. Omdenken daagt je uit om te kijken naar wat er wél is en wat er zou kúnnen zijn. Probeer eens of je het ‘gebrek’ kan zien als een talent. Kortom: bekrachtig de kwaliteiten van je kind en leg de focus op wat er goed gaat. En bedenk: de koppigheid van jouw kind kan hem of haar later heel veel opleveren.

Benieuwd naar andere visies naar opvoeden en opvoedmethoden? Lees ook ons artikel: 5 opvoedmethoden onder de loep!

Bronnen:

• Anababa;
• Omdenken.

We hopen dat dit artikel je geholpen heeft. Wil je meer weten of heb je nog vragen? Chat met ons! We denken graag met je mee.